Page 259 - Hz_ibrahim

256 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 257

diği üzere Hz. İbrahim Mısırlı eşi Hz. Hacer ve oğlu Hz. İsma- annesine rahmet etsin. Eğer suyun önünü kapatmasaydı zem-
837
il’i insan hayatı için çok önemli olan su ve diğer gıda ihtiyaç zem şarıl şarıl akıp giden bir ırmak olurdu.” buyurmuştur.
833
maddelerinden mahrum ıssız bir çöle bıraktığında yanları- Hz. Hacer’in bu telaşı karşısında Cebrail ona: “Bu suyun yok
olacağından, kaybolup çekileceğinden korkma. Burası Allah’ın
na bir miktar su ve yiyecek bırakmıştır. Bunların tükenmesi
evidir. Allah dostlarını korur. Bu Allah’ın misafirlerinin içeceği
sonucunda Hz. Hacer oğlu ve kendisi için hayati tehditle karşı
838
karşıya kalmış, yakın çevresinde su aramak için dolaşmış fa- bir sudur.” diyerek onu rahatlatmaya çalışmıştır.
kat bulamamıştır. Tam ümitlerin tükendiği bir sırada Cenab-ı Mekke’nin yerleşim merkezi hâline gelmesinin en önemli se-
Allah Cebrail’i göndererek Hz. İsmail’in yanında bir su fışkır- beplerinden birisi hiç kuşkusuz zemzem kuyusudur. Bu kuyu,
masına vesile olmuştur. İslam kültüründe bu su, zemzem ola- Hz. İbrahim ve oğlu İsmail tarafından temelleri yükseltilen
rak adlandırılmaktadır. Hadis kaynaklarında adından sıkça Kâbe ile bütünleştirilerek, Mescid-i Haram’ın kutsal sayılan
bahsedilen zemzem, Kur’an-ı Kerim’de geçmemektedir. mekânlarından birisi haline gelmiştir. Böylece zemzem, hac
ve umre için Mekke’ye gelenlerin yararlandığı bir su olmuş-
Zemzem, Mescid-i haram sınırları içerisinde Hacerü’l-Es-
839
tur. Hatta bulunduğu günden beri, her devirde kutsal sayıl-
ved’in tam karşısında Kâbe’ye 19/20 m uzaklıkta yer almak-
dığı için, hacılar bu suyu içmekle kalmayıp, kendi ülkelerine
ta olup yaklaşık kırkiki m derinliktedir. Gür bir su kaynağına
de götürmüştür. 840
sahip olduğu için Arapça “çok bol su” zemzem denmektir. İbn
Abbas’ın beyanına göre su sesi anlamına gelen zemzem, Hz. Bulunduğu tarihten itibaren uzun yıllar geçtikten sonra in-
Hacer’in suyun kaynağından ilk fışkırdığı zaman “Yavaş ak, sanlar tarafından hayati önem taşıyan zemzem kuyusu kuru-
dur!” dediği veya boşa akıp yayılmaması için etrafını kum ile muştur. Onun sularının çekilmesiyle alakalı birbirini tamam-
834
çevirmesinden dolayı bu ismi almıştır. Zemzem, Mekke’de layan iki rivayet vardır. Bunlardan birincisine göre; bölgede
bulunan kutsal bir kuyu olup, adına İsmail kuyusu da den- yaşayan Cürhümlülerin Allah’a isyan ederek ahlak ve din
835
mektedir. O, Allah’ın İsmail’i (as) sulamak için ikramıdır. dışı uygulamaları sonucu zemzem suyu çekilmiş, kuyu ku-
841
Susuzluğu ve açlığı giderici özelliği yanında pek çok faziletle- rumuş, sonra onları terbiye etmek veya cezalandırmakla
ri bulunmaktadır. Cafer-i Sadık zemzemi suların en güzeli, en Allah tarafından görevlendirilen Huzaalılar onları Mekke’den
tatlısı, en lezzetlisi olarak nitelemektedir. 836 sürüp çıkarmıştır. Diğer bir rivayete göre Cürhümlülerle Hu-
zaalıların çatışmalarından sonra bölgeyi terk etmeye mecbur
Rivayete göre Hz. Hacer, fışkıran suyun yanına geldiğinde
kalan Cürhümlüler, zemzem kuyusunu kapatarak yerini be-
tükeneceği endişesiyle onun önünü keserek bir gölcük oluş- lirsiz hâle getirmiştir. Böylece yıllarca zemzem yeri belirsiz
842
turmuştur. Peygamber’imiz Hz. Muhammed: “Allah İsmail’in
kalmıştır.
833 İbrahim, 14/37.
837 Buhari, Enbiya, 9.
834 Abdulkerim Özaydın, “Zemzem”, MEB İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1986,
838 Buhari, Enbiya, 9.
s. 13/519; Mustafa Sabri Küçükaşçı, “Zemzem”, TDV İslam Ansiklopedisi,
İstanbul, 2013, s. 44/242. 839 Küçükaşçı, s. 44/242.
835 Zemzem için pek çok isim kullanılmaktadır. Bunlarla ilgili olarak bk. Ha- 840 Günaydın, s. 13/520.
mevi, 3/148. 841 Ezraki, s. 328.
836 Hamevi, 3/148. 842 Günaydın, s. 13/519; Küçükaşçı, s. 44/243.