Page 483 - hz_musa

482 Prof. Dr. Mustafa ERDEM

Konu, Hz. Musa merkezli olmasına karşılık bu olay Tevrat’ta
yer almamaktadır. Hz. Musa ve Hızır kıssasının Kur’an-ı Ke-
rim’de yer almasıyla ilgili olarak nakledilen bilgilere göre
müşrikler Ehl-i Kitaptan öğrendikleri bazı bilgilerle Hz. Mu-
hammed’i (s.a.v.) sınamak istemişlerdir. Denildiğine göre Ya-
hudiler, Mekke müşriklerine; “Eğer Muhammed size bu hadise-

yi haber verirse, o peygamberdir, aksi halde değildir.” demişler-
dir. Bunun üzerine Cenab-ı Allah ona peygamberlerin bütün
kıssaları ve haberleri bilmesinin gerekli olmadığı uyarısında
bulunmak için, Musa ile Hızır kıssasını nazil buyurmuştur. 1824
Kur’an-ı Kerim’de Hızır 1825 adı geçmemektedir. Buna karşılık
müfessirler, Kehf suresini tefsir ederken kıssada kendisinden
“bilge bir kul” olarak söz edilen kişiyi Hz. Musa ile yol arkadaş-
lığı yapan Hızır olarak isimlendirmiştir. Buna mukabil İbn Ku-
teybe, onu gerçek bir kişi olarak kabul etmiş ve adının Belya b.
Melkan olduğunu belirtmiş ve Hz. Nuh’a dayanan bir soy kütü-
ğünden söz etmiştir. 1826 Firuzabadi de bunu doğrular nitelikte
“Hızır” kelimesinin lakap, onun asıl isminin “Belya” olduğunu
söylemiştir. 1827 Mes’udî, aynı kişinin Hz. Musa’dan önce pey-
gamber olarak görevlendirildiği belirtilen Musa b. Miyşa’ b.
Yusuf tarafından aranan isim olduğunu iddia etmiş, 1828 fakat
İbn Abbas bu türden rivayetlerin doğru olmadığını söylemiş-
tir. 1829
Hızır’ın İlyas veya Elyesea peygamber olduğunu veya onlar-
la her yıl buluştuğunu söyleyenler de olmuştur. 1830 Rivayete
1824 Razî, Tefsir, s. 15/211; Mevdudî, s. 3/91.
1825 Hızır ile ilgili pek çok rivayet bulunmaktadır. Onun uzun süre yaşadığı, çe-
şitli topluluklar arasında bulunduğu belirtilmektedir. (Zemahşerî, s. 4/88;
İbn Kesîr, Tefsir, s. 10/5033-5034, 5057-5058.)
1826 Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim İbn Kuteybe, el-Mearif, Kahire, Tarih-
siz, s. 42. Ayrıca bk. Köksal, Peygamberler Tarihi, s. 2/107. Hızır’ın ismi ve
kimliği ile ilgili geniş bilgi için bk. Eş-Şihava, s. 175-181; Çelebi, s. 17/406.
1827 iruzabadi, s. 6/76.
1828 Mes’udî, s. 1/48.
1829 Mahmud, s. 299.
1830 Ebussuud, s. 5/459, 470.