Page 299 - Hz_ibrahim

296 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 297

b- Haniflik ve Fıtrat vesinde konu üzerinde çalışanlar, din ile fıtrat arasındaki sıkı

ilişkiye dikkat çekmiştir.
Fıtrat kelimesi yaratılan şeyin saf, temiz ve bozulmamış ilk
945
hali anlamına gelmektedir. Yüce Allah, başlangıçtan itiba-
ren insanı inanma duygusu ile iç içe yaratmış, bu duygu saye- c- Haniflik ve Hz. İbrahim
sinde onu Rabbine, sadece O’na kulluk etmeye yöneltmiştir.
Peygamber’imizden (sav) rivayet edilen meşhur Cibril ha-
Fakat zamanla çevre faktörlerin etkisi sonucu insanın Rab-
disi ve Kur’an-ı Kerim’in genel ifadelerinden anlaşıdığına
bine/Yaratanına yönelme ve ulaşma konusunda sapmalar
göre; bir dinde iman, İslam ve ihsan olması gerekmektedir.
olmuştur. Bunu ortadan kaldırmak için Cenab-ı Allah, onun
İmandan maksat tevhit inancıdır. Allah’ı bir bilmek ve O’na
fıtratına yerleştirdiği inanma duygusunu, peygamberleri ara-
ibadet etmektir. Nitekim Hz. İbrahim’in tebliğ ettiği din de bu
cılığıyla bir din olarak kurallar bütünü şeklinde insanlara bil- 949
anlamda “hanif” olarak isimlendirilmektedir. Bundan dola-
dirmiştir.
yı Kur’an-ı Kerim ve hadisi şerifler başta olma üzere bütün
Cenab-ı Allah’ın insanlara bildirdiği, insan fıtratına en uygun İslam kaynakları, hanifliğin Hz. İbrahim’in dini olduğunu bize
950
946
olan inanma şekli tevhit dinidir. Bazı âlimler, Peygamber’i- bildirmektedir. Hz. İbrahim’in dininden olan kimselere ha-
miz Hz. Muhammed’in (sav) “Her doğan fıtrat üzere doğar…” nif denmektedir. 951
hadisinden hareketle fıtratı haniflik olarak değerlendirmiş Haniflik, Yüce Allah’ın, yaratılışından itibaren insanın tabia-
ve Allah’ın bütün kullarını hanif tabiat üzere yarattığını söy- tına ve fıtratına uygun olarak bildirdiği, bütün sahte tanrıları
lemiştir. Bu konuya açıklık getirmek üzere sahabeden Iyaz reddederek kayıtsız ve şartsız Yüce Allah’a teslimiyeti em-
b. Hımâr’dan, Allah Resulü’nün bir konuşmasında ashabına reden, kulluğu yalnızca Allah’a hasretmeyi ifade eden tevhit
şunları söylediği rivayet edilmiştir: “Rabb’im, bana öğrettik- dini, yani asli din olup İslam ile eş anlama gelmektedir.
952
lerinden sizin bilmediklerinizi bugün size öğretmemi emretti. Bundan dolayı haniflik, Allah’ın birliğine dayanan ve bütün
(O, cc. şöyle buyurdu): Bir kula verdiğim her mal helaldir. Ben elçileri ile gönderdiği İslam dinini ifade eden temel bir kav-
947
kullarımın hepsini hanif olarak yarattım!” Nitekim bu husus ramdır. Hz. Muhammed ve ona uyanların Hanif olarak Yüce
Kur’an-ı Kerim’de evrensel bir ilke olarak şöyle ifade edilmiş- Allah’a kulluk etmeleri emredilmiştir.
tir: “Ey Peygamber! Artık sen sapkınlık ve putperestlikten uzak Araplar, önceleri Hz. İbrahim’in tebliğ ettiği hükümleri din
(hanif) biri olarak bütün benliğinle dine; Allah’ın insanları ya- olarak kabul etmişken sonradan ondan ayrılarak putlara
ratmış olduğu tertemiz asli fıtratına yönel (ve yoldan ayrılma). tapmaya başlamış ve müşrik olmuştur. Ancak buna rağ-
953
Allah’ın yarattığı fıtri yapıyı (tevhit inancını) kimsenin değiş- men Kur’an-ı Kerim, Araplardan putlara tapmayan, Yahudi
tirme yetkisi yoktur. İşte gerçek ve doğru olan din budur. Fakat ve Hıristiyan olmayan, bir tek ilahın varlığına inanan ve O’na
948
insanların çoğu bu gerçeği bilmez.” Bu hadis ve ayet çerçe-
949 Kur’an Yolu, s. 2/150.
945 Heyet, Yüce Kur’an ve Açıklamalı-Yorumlu Meali, İzmir 2020, s. 406. 950 Kuzgun, Hz. İbrahim, s. 173.
946 Kuzgun, Hanif, s. 16/35; Kur’an Yolu, s. 1/219. 951 Razi, Tefsir, s. 3/502.
947 Müslim, “Cennet”, 63; İbn Hanbel, s. 4/162. 952 Sinanoğlu, İslam, s. 23/1; Hadislerle İslam, s. 1/360.
948 Rum, 30/30. 953 Razi, Tefsir, s. 3/502.