Page 297 - Hz_ibrahim
P. 297

294  Prof. Dr. Mustafa ERDEM                              Hz. İBRAHİM  295



             onun karşıtı olduğu belirtilmekte, (Bakara, 2/135; Âl-i İmran,
 HANİFLİK    3/67, 95; En’am, 6/79, 161; Yunus, 10/105; Nahl, 16/120,
             123; Hac, 22/31.) bu arada sekiz yerde Hz. İbrahim’in ima-
             nını ifade etmektedir. (Bakara, 2/135; Âl-i İmran, 3/67, 95;
 a-  Hanif Kelimesi  Nisa, 4/125; En’am, 6/79, 161; Nahl, 16/120, 123.) Hanif ke-

             limesi aynı zamanda din manasına gelen “millet” kelimesi ile
 Hanif  kelimesinin  menşei  ile  ilgili  çeşitli  değerlendirmeler
             birlikte beş yerde geçmektedir. Bunların dışında bir yerde Hz.
 935
 yapılmaktadır.  “Hnf” sözcüğü dalaletten, sapıklıktan ayrı-
             İbrahim kendini hanif diye nitelemektedir.  941  (En’am, 6/79.)
 lıp “Hakk” yola gitmeyi ifade etmektedir. Hanif ise, doğru yola
             Hanif  kelimesi  Kur’an-ı  Kerim’de,  bir  taraftan  müşrikliğin
 936
 girmiş ve istikameti yakalamış kişi demektir.  Dilciler, kav-
             karşıtı ve İslam ile aynı anlamda kullanılırken diğer taraftan
 ram  olarak  hanif  kelimesini  meyleden,  Allah’a  boyun  eğen,   Hz.  İbrahim’in  Yahudi  ve  Hıristiyan  olmadığı,  Ehl-i  Kitabın
 O’na yönelen, hiçbir hususta O’ndan ayrılmayan kimse olarak
             hanifler olarak Yüce Allah’a kulluk etmekle emir olundukları
 tarif etmiş, hanif olmayı Müslüman olmakla eş değer kabul   942
             vurgulanmaktadır.
 937
 etmiştir.  Hamdi Yazır, Kur’an-ı Kerim’de geçen hanif keli-
             Kur’an-ı  Kerim’deki  hanif  kelimeleri  bir  bütün  olarak  ince-
 mesini  dalaletten,  eğrilikten  doğruluğa  yöneliş  olarak  tarif
             lendiğinde hanifliğin müstakil bir din olduğu ve bu kelimenin
 ederken yaratılış gereği insanın yanlışa yönelme potansiyeli-
             aynı zamanda bütün peygamberlerin tebliğ ettiği tevhit inan-
 938
 ne sahip olduğuna dikkat çekmektedir.
             cı manasına kullanıldığı görülmektedir. 943
 Bazılarına göre bu kelimenin anlamı inhiraf, ayrılmaktır. Hz.
             Cenab-ı Allah peygamberleri aracılığıyla bütün insanlığa bir,
 İbrahim de kavminin içinde bulunduğu sapıklıktan uzaklaşıp
             tek  ve  aynı  dini  göndermiştir.  Onların  arasında  hiçbir  fark
 939
 Hakk’a yöneldiği için ona hanif denmiştir.  Şibli, Hz. İbra-
             yoktur. Kur’an-ı Kerim’de bu dine inananlar genel bir ifade ile
 him’in dinine niçin haniflik dendiğini tam olarak bilemediği-
             Müslüman olarak isimlendirmiştir: “Biz, Allah’a ve bize indi-
 ni, kelimenin Kur’an-ı Kerim’de bulunmasına rağmen müfes-
             rilene; İbrahim, İsmail, İshak, Yakup ve torunlarına indirilene,
 sirlerin onun anlamı konusunda görüş birliğine varamadıkla-  Musa ve İsa’ya verilenlerle, Rableri tarafından diğer peygam-
 940
 rını iddia etmiştir.
             berlere verilenlere, onlardan hiçbiri arasında fark gözetmeksi-
 Hanif kelimesi Kur’an-ı Kerim’de on yerde, çoğulu olan “hu-  zin inandık ve biz sadece Allah’a teslim olduk, deyin.”    Bura-
                                                             944
 nefâ” ise iki yerde (Hac, 22/31; Beyyine, 98/5.) geçmektedir.   da “Müslüman” kelimesi kullanılmıştır.
 Bu on iki yerin dokuzunda hanifliğin müşriklikten farklı ve
 935  Şaban Kuzgun, “Hanif”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1997, s. 16/33-
 35.
 936  Razi, Tefsir,  s. 3/501; Hadislerle İslam, s. 1/360.
 937  Maturîdî, s. 5/298; Razi, Tefsir, s. 3/501.  941  Kuzgun, Hanif, s. 16/35.
 938  Yazır, s. 6/3822; Berki, Keskioğlu, s. 17; Kur’an Yolu, s. 1/219.  942  bk. Âl-i İmran, 3/67.
 939  Şibli, s. 1/100;  Berki, Keskioğlu, s. 17.  943  Kuzgun, Hz. İbrahim, s. 166.
 940  Şibli, s. 1/100.  944  Bakara, 2/136.
   292   293   294   295   296   297   298   299   300   301   302