Page 104 - Hz_ibrahim
P. 104
102 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 103
kullandığı belirtilmiştir. Bu ifade tarzı İslam kaynaklarında teyen kişi, onun düşüncelerine uygun davranır, sonra da onu
onun içinde yaşadığı toplumun hal ve gidişatından hasta ol- ondan vazgeçirmeye çalışır. Bu yol, istediği neticeyi elde etmek
duğu, üzüldüğü, rahatsız olduğu veya gerçekten hasta oldu- için ona muhalefet ve düşmanlık göstermekten daha iyi netice
ğu şeklinde yorumlanmıştır. Bu konuda tefsirlerin bazısında verir. Çünkü insana kendisiyle uyumlu olanın sözü, muhalifin
şu bilgiler aktarılmıştır: “Hz. İbrahim’in hastalığına gelince; sözünden daha çok tesir eder.” 287
gerçekte kendisinde humma, onların günahlarından dolayı Maturîdî, bu ifadenin tariz yoluyla “Ben rahatsız olacağım.”
üzüldüğü için kalp rahatsızlığı veya vücudunun herhangi bir şeklinde anlaşılmasını da mümkün görmektedir. O, “Elbette
288
yerinde bir ağrı olabilir. Dolayısıyla onun hastayım ifadesin- sen ölüyorsun. Onlar da ölüyorlar.’ ayeti kerimesini “Yani el-
289
de asla yalan kuşkusu yoktur. Çünkü onun vücudunda az çok bette sen öleceksin, onlar da ölecekler, yoksa şimdi ölüyorlar.”
bir hastalık vardı ve onların özrünü kabul etmeleri ve bayram demek olmadığı örneğinden hareket ederek, “Ben hastayım.”
yerine götürmemeleri için bu hastalığını da onların güvendik-
ifadesinin dilcilik açısından doğru bir ifade şekli olduğunu
282
leri yıldızlara bakarak haber verdi”. Bunların yanında Hz.
belirterek “Ben hasta olacağım.” anlamına geldiğini söyle-
İbrahim’in fiziksel bir rahatsızlık yerine, kavminin putlara mektedir. Ayrıca yaratılanlardan herkesin az da olsa bir ra-
283
tapmasından dolayı ruhsal olarak hasta veya ayaklarından hatsızlığı bulunabileceğini, Hz. Peygamber’in de sözünün bu
284
şikâyeti olduğunu ileri sürünler de olmuştur. Seyyid Kutub, anlamda değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, Hz. İbra-
“Ben hastayım.” ifadesini; benim bahçeye, kıra gidecek, gülüp him’in bu ifadeyi gerçek anlamda da kullanmış ve doğru söy-
oynayacak, gezip tozacak, bayram yapacak hâlim yok. Bir an- lemiş olabileceğine işaret etmiştir. Maturîdî, Hz. İbrahim’in üç
lamda; benim içim kan ağlıyor, kalbinde derdi, elemi kederi yerde yalan söylediğini, birinin de burada işaret edilen “Ben
olmayan gitsin bayram yapsın. Zira ben hastayım, hâlsizim hastayım.” sözü olduğunu ileri sürenlere, resullere veya nebi-
demek istediği şeklinde yorumlamıştır. 285 lere yalan nispet edilmesinin caiz olmadığını, hiçbir şekilde
böyle bir yalan hadisesinin yaşanmadığını, bu iddianın kor-
Maturîdî, Hz. İbrahim’in “Ben hastayım.” ifadesini yıldızla-
290
kunç ve çirkin söz olduğunu belirtmiştir. Fahruddin er-Ra-
ra baktıktan sonra söylemesini şöyle değerlendirmektedir:
“Eğer durum böyle ise, yıldızlara bakmakla kendisi de kavmi zi de İslam âlimlerinin büyük çoğunluğunun Hz. İbrahim’in
gibi davrandığını onlara göstermek istemiş olmalıdır. Şu ilahi söylediği bu sözün yalan olmadığı konusunda birleştiklerini
beyanda belirtilen husus odur: ‘Rabb’im budur; zira bu daha söyledikten sonra, bunun yalan olduğunu iddia edenlerin dü-
büyük demişti.’ Bunu, onlar gibi davrandığını göstermek şüncelerinin makbul olmadığını, muhtemelen Hz. İbrahim’in
286
için, kendisini daha kolay rahat bırakmalarına delil olsun diye biraz hasta olabileceğini veya bu beyanla muhataplarına bir
söylemişti. Çünkü yaratılanlar arasında bilinen uygulama da ders vermek için uygun bir ortam hazırladığını söylemiştir.
291
böyledir; başka birini dininden veya mezhebinden çevirmek is-
282 Ebussuud, s. 7/243; Mehmed Vehbi, 12/4727. 287 Maturîdî, s. 12/188.
283 Şihava, 2/132. 288 Maturîdî, s. 9-121
284 Razi, Tefisir, s. 16/162. 289 Zümer, 39/30.
285 Kutub, s. 12/326-327. 290 Maturîdî, s. 12/187.
286 En’am, 6/78. 291 Razi Tefsir, s. 16/166-168; 18/617.
