Page 54 - Hz_ibrahim
P. 54
52 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 53
idrak ederek kavramıştır. Sonuç olarak o, tanrılık gerçeğinin yanlışlığına dikkat çekilmek istenmiş, bu uygulamalarla Hz.
duygu ve idrakte yer eden şeklinin, fıtratta ve vicdanın derin- İbrahim başkalarına örnek olarak tanıtılmış, dolayısıyla yaşa-
liklerinde yer alan şeklinden hiç de ayrı olmadığını görmüş nan olay günah boyutundan masum bir davranış biçimi ola-
ve göstermiştir. rak kabul edilmiştir.
O, bu tecrübesinin sonucu olarak bölgede yaşayan insanlar- Kur’an-ı Kerim’de Hz. İbrahim aracılığıyla ortaya konulan
dan birisi gibi her gördüğü yerde ve şeyde Allah’ın kudreti- bütün konular, aslında insanlığın merak ettiği, akıl yürüt-
ni aramaya başlamış, kendisinden üstün ve güçlü gördüğü mek durumunda olduğu veya tartıştığı hususlardır. Cenab-ı
şeylere Tanrı olabileceği ihtimaliyle yönelmiştir. Kur’an-ı Ke- Allah, insanlığa kendini ve kudretini tanıtma ve onları bilgi-
rim bu hususu şu şekilde haber vermektedir: “Üzerine gece lendirme konusunda peygamberlerin bazı özelliklerine dik-
basınca (İbrahim) bir yıldız gördü; ‘Budur Rabb’im.’ dedi. Yıl- kat çekilmiştir. Bunlardan, çeşitli vasıfları öne çıkartılarak
dız batınca: ’Batanları sevmem.’ dedi. Ay’ı doğarken görünce: örnek gösterilenlerden birisi de Hz. İbrahim’dir. O, özellikle
‘Budur Rabb’im’ dedi. O da batınca: ‘Rabb’im bana doğru yolu akli delilleri insanlığın yararına kullanarak, onların günah
göstermeseydi, elbette sapan topluluktan olurdum.’ dedi. Güne- batağından kurtulmaları ve doğru yolu bulmaları için büyük
şi doğarken görünce: ‘Budur Rabb’im, bu daha büyük.’ dedi. (O çabalar sarf etmiştir. Hz. İbrahim’in şahsında bizzat onun tat-
da) batınca dedi ki: ‘Ey kavmim, ben sizin (Allah’a ) ortak koş- min ve hidayete ermesi için uygulandığı hissi veren bu yıldız,
tuğunuz şeylerden uzağım.’ ‘Ben yüzümü tamamen, gökleri ve ay ve güneş tecrübesinde, Allah’ın insanlığı bilgilendirmek
yeri yoktan var edene çevirdim ve artık ben O’(na) ortak koşan- amacıyla böyle bir metot kullanmış olması muhtemeldir.
lardan değilim!” 113 Hz. İbrahim bu şekilde manevi olgunluğa Zira Allah, peygamberlerini, inanılması ve yapılması gereken
eriştikten sora Cenab-ı Allah ona “Müslüman ol.” demiş. O da hususları insanlara tebliğ için görevlendirmiş, insanların da
“Âlemlerin Rabb’ine teslim oldum.” demiştir. 114 peygamberlere inanması ve onların tebliğ ettikleri hususları
kabullenip uygulayabilmeleri için, onlara zaman ve şartlara
Hz. İbrahim’in bu anlatılan olaylarda kullandığı dilin onu
uygun olarak bazı mucizeler göstermelerini sağlamıştır. Taşı-
küfre götürüp götürmediği, onun şirke bulaşıp bulaşmadığı
dığı ortak sıfatlar dolayısıyla peygamberlerin insanlara tebliğ
bilim insanları arasında tartışılmıştır. Bazıları bu olayın Hz.
ettikleri emir ve yasakları eleştirme veya sorgulama gibi bir
İbrahim henüz çocukken yaşandığını bazıları da onun erişkin
durumları asla söz konusu olmamıştır.
olduğu bir dönemde gerçekliğini iddia etmişlerdir. Fahrettin
er-Razi bu tür tartışmaların gereksizliğine işaret ederek ola- Hz. İbrahim tevhit inancını, içinde yaşadığı topluma anlata-
yın sonucuna bakmakta, bu olaydan sonra Cenab-ı Allah’ın bilmek için çok çeşitli metotlar uygulamış veya Cenab-ı Allah
onu kötülemediğini tam aksine övdüğünü, yücelttiğini ve onun şahsında bütün insanları bu yöntemlerle düşünmeye
116
ikna olanlardan olduğunu 115 belirtmiştir. Bu ayeti kerime- sevk etmiştir. O, bir peygamber olarak diğer insanlardan
117
lerde sosyal bir tespit yapılmış ve mevcut inanç sisteminin çok daha özel ve farklı bilgilere sahip olmasına rağmen
muhatabı insanların neler düşünebileceği hususlarına açıklık
113 En’am, 6/76-79.
114 Bakara, 2/131. 116 Hadidi, s. 79.
115 Fahruddin er-Razi, İsmetü’l-Enbiya, Kahire, 1986, s. 62. 117 Bakara, 2/124.
