Page 51 - Hz_ibrahim

48 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 49

uzak olduğunu değerlendirerek beni yaratan, rızıklandıran,
GÖK CİSİMLERİNİN TANRI OLAMAYACAĞI MESELESİ yediren ve içiren Rabbi’mden başka Tanrı yoktur demiştir.
Sonra onun Kur’an’ı Kerim’de yer alan yıldızlarla ilgili de-
Mağarada yaşadığı sürece dış dünyadan haberi olmayan Hz. ğerlendirmesi ve Allah’a yönelmesi söz konusu olmuştur.
104
İbrahim’in iç dünyasında devamlı bir değişim ve gelişmenin Başka bir yoruma göre; Hz. İbrahim insan olmanın gereği
olduğu anlaşılmaktadır. Annesiyle iletişiminde, insan olarak olarak kendisi Allah tarafından korunmuş olmasına rağmen
ister istemez çevrede olup bitenleri duymakta, sorgulamakta diğer insanlara da bu duyguların rehberlik edebileceği varsa-
ve kendince değerlendirmelerde bulunmaktadır. Bu çerçe- yımıyla, merak ve fıtratındaki dürtülerin sonucu etrafındaki
vede Allah inancı, onun en çok ilgilendiği konuların başında olayları çözümlemeye gayret etmiştir. Bu olayın daha ileriki
yer almaktadır. Annesiyle sohbetlerinde bu konuda tatmin zamanlarda Hz. İbrahim’in içinde yaşadığı toplumun inanç
edici bir cevap alamadığı için olsa gerek Hz. İbrahim dışarıya değerleriyle mücadeleye başladığı bir dönemde yaşandığı,
çıkmak ister. Müfessirler arasında Hz. İbrahim’in mağaradan onun yıldız, ay ve güneş inancıyla ilgili insanları ikna edebil-
çıkmak istediği zaman büluğa erip ermediği konusunda tam mek için geceyi beklediği belirtilmiştir. Böylece Hz. İbrahim
101
bir görüş birlikteliği bulunmamaktadır. Ancak ondaki akli onların değişkenliğini, değişken olanların ise Tanrı olama-
yeteneklerin gelişmiş olması onun belli bir olgunluğa eriştiği yacağını, ancak bunları yaratan ve yönetenin bulunduğunu,
şeklinde değerlendirilmektedir. 102 onun Tanrı olabileceğini ispat etme imkânı bulmuştur. Nite-
kim halkın gözü önünde yapılan bu uygulamadan sonra Hz.
Kur’an-ı Kerim’in haber vermediği bu konuda, tarihî ve men-
İbrahim onların yanında Allah’tan başkasına kulluk etmenin
kıbevi bilgilerin karışmış olması ve yaşanan olayların birbiri-
yanlış olduğunu ve kendisinin putlara ve o dönemin gelenek-
nin içine girmiş bulunması dolayısıyla Hz. İbrahim’in mağa-
105
sel inanç esaslarına inanmadığını açıklamıştır.
radan ne zaman çıktığı hususunda sağlıklı bir değerlendirme
yapmak mümkün değildir. Taberi’nin beyanına göre Hz. İbra- Kur’an-ı Kerim’de yer alan, yıldız, ay ve güneşin örnek olarak
him annesine mağaradan çıkmak istediğini bildirmiştir. An- verildiği olay, iki açıdan değerlendirilebilir. Bunlardan birin-
nesi de bir akşamüzeri güneş battıktan sonra onu mağaradan cisi; ayetin zahirenden hareketle bu olay, Hz. İbrahim henüz
çıkarmıştır. Muhtemeldir ki o, mağarada bir mahkûm olarak küçük bir çocuk iken mağaradan ilk defa çıktığında gerçekleş-
yaşamamış, zaman zaman dışarı çıkarak en azından çevre- miştir. Onun yıldızlara bakarak Rabbini aramak için böyle bir
de olup bitenleri merakla izlemiştir. Yine bir akşam dışarıya yola başvurmuş olması mümkün değildir. Çünkü bu durum,
çıktığında yer ve göklerin yaratılışını düşünmeye başlamıştır. daha küçüklükten itibaren peygamberlerin korunmuşluğunu
Kesin iman edenlerden olması için Allah tarafından göklerin ifade eden ayeti kerimelerle çelişmektedir. İkinci husus ise,
103
ve yerin gerçek bilgileri öğretildiği için Hz. İbrahim, yıl- onun yaşadığı toplumda insanlar ay, güneş ve yıldızlarla bu
dızların insanı yaratmasının, büyütüp beslemesinin akıldan gök cisimlerini sembolize eden putlara taptıkları için toplum-
da yaygın olan bir inancın batıl olduğunu ispat bakımından
101 Ebussuud, s. 3/317.
102 Bu konudaki değerlendirmeler için bk. Razi, Tefsir, s. 9/522-528. 104 Taberi, s. 1/ 235.
103 En’am, 6/75. 105 Şihava, s. 2/120-122.