Page 52 - Hz_ibrahim
P. 52
50 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 51
Hz. İbrahim, peygamber olarak görevlendirildikten sonra, Ce- Hz. İbrahim bu tecrübesiyle toplumun diğer bireylerinin din
106
nab-ı Allah’ın yardımı ile böyle bir yola başvurmuş olabilir. adına yaptıkları şeylerin ne kadar cahilce ve batıl, Tanrı ola-
rak taptıklarının ne kadar âciz olduklarını tespit etmiştir.
Bütün bu anlatılanların birer iddia olarak değerlendirilme-
Sonra da onlar gibi düşünmediğini, inanmadığını, onların
sinin yanında Kur’an-ı Kerim’e bakıldığında, Hz. İbrahim’in
taptıklarına tapmayacağını, onların ibadet ettiklerine yönel-
şahsında tecelli eden bu hikmetli olayın, fıtri inanma duygu-
meyeceğini ifade etmiştir. Buna karşılık o, bütün eşyayı yara-
larının tesiri ile gerçekleştiği ve çocukluk döneminin eseri
tan, yoktan var eden, işleri çekip çeviren, onları dengede ve
olmadığı anlaşılmaktadır. Nitekim tarihî rivayetlerde, onun
yörüngede tutan, takdir eden, her şeyin mülkünü ve melekû-
çocukluk devresinde bölgesel ve kültürel etkenlerle böyle bir
tunu elinde bulunduran, her şeyin Rabb’i, mutlak sahibi ve
inanış şekline sahip olmadığı görülmekte, İbn İshak ise bu tür
egemeni olan yaratıcıya yöneldiğini herkese duyurmuştur. 109
iddiaların güvenirlik problemi olan İsrailiyat ürünü olduğu-
107
nu hatırlatmaktadır. Tarihî kaynaklar ve Kur’an-ı Kerim’de Burada öne çıkarılan husus, her insanın vicdani derinliklerin-
verilen bilgilerden, Hz. İbrahim’in gençliğinin ilk yıllarından de inanma duygusunun bulunduğunu hissettirmek ve onun
itibaren Cenab-ı Allah’ın gözetimi altında yetiştiği, sonra ona etkisiyle Rabbini arama refleksi içinde olmasını hatırlatmak-
erken yaşlarda iyiyi kötüden ayırabilecek bir yetenek verdiği tır. Hz. İbrahim geleceğin peygamberi olarak her türlü beşeri
108
bilinmektedir. Burada, Hz. İbrahim’in örnekliğinde verilen zaaflardan ve toplumsal sapıklıklardan korunmuş, Allah ona
110
mesajda ve uyguladığı yöntemde inanma duygusunun fıtri- doğru yolu bulma kabiliyeti vermiş, kesin iman edenlerden
liğine ve o dönemde yaşayan insanların dini yanlışa ve batıl olması için göklerin ve yerin melekûtu ona gösterilmiştir.
111
bataklığına nasıl düştüklerine dikkat çekilmektedir. Bir bakıma peygamberlikle ilgili olarak Hz. Muhammed’e ve-
rilenlerin benzeri Hz. İbrahim’e de verilmiştir. Ona mucizeler,
Kur’an-ı Kerim’de, Hz. İbrahim hakikati arayan sıradan bir in-
deliller ve kanıtlar gösterilmiş, kâinatta bulunan varlıkların
san olarak tanıtılmıştır. Her insan gibi önce fıtri olan inanma
Yüce Allah’ın kudretiyle belli bir sistem dâhilinde işlediği ona
duygusunu ve ihtiyaçlarını karşılamak için, bölgesel inanç alt-
öğretilmiştir. Yaratıklar arasındaki ahenk ve uyum, O’nun hü-
yapısı ve kültürel etkilerin tesiriyle yıldız, ay ve güneşi Tanrı
kümranlığının, O’ndan başka bir ilah olmadığının delili olarak
gibi algılamış, fakat sonradan insani ve akli yeteneklerin bir
112
bildirilmiştir.
ürünü olarak bundan vazgeçmiştir. İnsanın fıtratından gelen
inanma duygusuyla akli kazanımlar arasında bir ilişki kura- Normal bir insan için “üsvey-i hasene” (güzel örnek) konu-
rak Rabb’ini bulmuştur. Hz. İbrahim çevresinde yaşayan in- munda ve sorumluluğunda olan Hz. İbrahim, burada verilen
sanlardan farklı olarak yıldıza, aya, güneşe veya onların put- örneklerde sıradan bir insan gibi hareket ederek Allah’ı bul-
laşmış şekillerine değil tam aksine yerleri ve gökleri, ikisinin muştur. O’nu önce fıtratında ve vicdanının derinliklerinde
arasında var olan her şeyi yaratan ve yaratılan hiçbir varlığa kavrayıp idrak ettikten sonra, düşünce ve duygu âleminde de
benzemeyen yüce kudreti keşfetmiştir.
109 Havva, s. 4/429.
106 Kur’an Yolu, s. 2/430. 110 bk. Enbiya, 21/51.
107 İbn Kesir, Kısas, s. 1/119. 111 bk. En’am, 6/75.
108 Mahmud, s. 116. 112 Maturîdî, s. 5/127-130; İbn Kesir, Tefsir, s. 6/2709.
