Page 49 - Hz_ibrahim

46 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 47

rinde düşündüğü ve buna benzer müfessirlerin hikâye ettikleri Tarihteki her önemli insan gibi Hz. İbrahim’in gerçek haya-
birçok şeyin tamamı İsrailiyyattandır. Bunlardan, elimizdeki tı menkıbevi rivayetlerle süslenmiş ve doğrusunu öğrenmek
korunmuş, muhafaza olunmuş Kur’an’a ve gerçeğe uyan, sa- güçleşmiştir. Bu tür rivayetler bazen gerçek bilgi yerine geç-
hih olan haberlere uygun düştüğünde kabul ederiz. Bunlardan miş, Hz. İbrahim insanüstü bir varlık konumuna yükselmiştir.
herhangi birine muhalif olanı ise reddederiz. Ne uygun ne de Said Havva, bu konuda İslam kaynaklarında yer alan men-
muhalif olmayanlara gelince, onları ne tasdik eder ne de ya- kıbevi bilgilerin büyük çoğunluğunun Talmut’tan alıntılar ol-
lanlarız. Bilakis olduğu hâlde bırakırız. Bu çeşitten olanların duğunu belirtmiş ve şöyle bir açıklama yapmıştır: “Resulümü-
rivayetini Selef’ten çokları caiz görerek buna ruhsat vermişler- zün bize getirmiş olduğu vahyin tasdik etmiş olması müstesna
dir. Hâlbuki bunların birçoğu faydasız şeylerdendir. Dinde fay- geçmiş peygamberlerin durumuna dair herhangi bir şeyi kesin
da getirmeyecek hususlardandır. Şayet mükelleflere dinlerinde kabul etme imkânımız yoktur. Resulümüzün getirdiği vahiy
herhangi bir fayda sağlamış olsaydı, herhâlde bu mükemmel bunu tasdik ettiği takdirde o zaman da bu kendisine iman et-
şümullü şeriat bunları beyan eder, açıklardı. Bu çeşit açıklama- memiz emredilen vahyin kapsamı içine girer. Bunun dışındaki
larda bizim yolumuz, zaman kaybına sebep olacağı ve içlerine hususlar ise ihtimal dâhiline girer.” 100
karıştırılmış yalanlarla dolu olduğu için bu tür İsraili haber-
lerin çoğundan yüz çevirmektir. Zira bu tür haberleri rivayet Hz. Yusuf, Hz. Musa, Hz. İsa örneklerinde görüldüğü gibi pey-
edenler onların sahihleri ile yanlışlarını ayıracak durumda de- gamberlerin Allah tarafından özel olarak yetiştirildiği, ko-
ğildir. Nitekim bu ümmetin itkan sahibi hafız imamları da bu runduğu ve bazı mucizelerle desteklendiği Kur’an-ı Kerim’in
yolu tutmuşlardır.” 99 bize öğrettiği hususlardandır. Dolayısıyla Hz. İbrahim’in özel-
likle çocukluk döneminde yaşadığı olayları bu iki perspektif-
Bütün bu verilerden anlaşıldığı kadarıyla Hz. İbrahim’in
ten değerlendirmekte yarar vardır. Ayrıca onun Nemrud ve
günümüzde Anadolu sınırları içinde yer alan ve Ur ile isim
adamları tarafından öldürülmek amacıyla ateşe atıldığı ve
benzerliği bulunan Urfa’da doğmadığı kesin görünmektedir.
Yüce Allah tarafından korunduğu hem Kur’an-ı Kerim’de hem
Verilen bilgilerden onun Irak bölgesinin kadim şehirlerinden
de tarihî rivayetlerde açık bir şekilde yer almaktadır.
Babil yakınlarında Ur şehrinde doğduğu anlaşılmaktadır. Fa-
kat tarihin erken devirlerinde yaşamış olan Hz. İbrahim ile
ilgili rivayetlerin büyük ölçüde Tevrat ve İsrailiyyat kaynaklı
olması, Kur’an-ı Kerim’de herhangi bir yer adının verilmeme-
si kaynaklardaki bilgilere ihtiyatla yaklaşılması zaruretini do-
ğurmaktadır. Zaten Kur’an-ı Kerim, insanlık için önemli olan
hususlara işaret ederek bir anlamda Hz. İbrahim’in doğum
yerinden ziyade yaptığı hizmetleri ve insanlık için verdiği
mesajları belirtmektedir.

99 İbn Kesir, Tefsir, s. 10/5342. 100 Havva, s. 4/441-445.