Page 305 - Hz_ibrahim

302 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 303

istenmiş, böylece Hz. Muhammed’in getirdiği din ile Hz. İb- hükümlerin bütünüdür. Millet ile din arasında şöyle bir fark
rahim’in getirdiği din arasında temelde bir fark bulunmadığı, vardır. Millet, Millet-i İbrahim ifadesinde olduğu gibi Allah’a
bunların aynı ilahi gerçekleri içerdiği belirtilmiştir. 970 değil, insanlardan dinin öncüleri durumunda olan peygam-
973
berlere isnat edilmektedir. Bir anlamda, Allah tarafından
d- Millet-i İbrahim belirlenen şeyi yerine getirene millet, milletin yaşadığı ve
974
onunla amel ettiği şeye de din denmektedir. İnsanın sosyal
Hz. İbrahim’in inanç sisteminde haniflik ile birlikte “millet”
ve dinî ihtiyaçlarını karşılamak için bir araya gelmek mecbu-
kavramı da “Millet-i İbrahim” şeklinde sıklıkla kullanılmakta- riyeti vardır ki buna da millet denmektedir. 975
dır. Bu kavram din kelimesiyle eş anlamlı olarak “İbrahim’in
Kur’an-ı Kerim’de “millet” kelimesi veya “Millet-i İbrahim”
dini” şeklinde ifade edilmekte, Hz. İbrahim’e bildirilmiş olan
kavramı, çoğunlukla Hz. İbrahim’in bütün insanlık tarafından
ve bütün peygamberler tarafından benimsenip tebliğ edilmiş
bulunan ilahi ve değişmez ilkeleri, mesajları ile birlikte top- sevildiğinin bir işareti olarak belirtilmektedir. Onun getirdiği
temel ilkeleri kabullenmeyen veya değiştirenler, “Kendini bil-
yekûn bir inanç sistemini ifade etmektedir.
976
meyenden başka kim İbrahim’in dininden yüz çevirir?” me-
Kur’an-ı Kerim’de millet kelimesi biri Hz. İbrahim, İshak ve
alindeki ayeti kerimede işaret edildiği gibi eleştirilmekte ve
Yakup’a nispet edilmek suretiyle, yedisi “Millet-i İbrahim”
onunla yakınlıklarını iddia eden Yahudi, Hıristiyan ve müşrik
şeklinde olmak üzere on beş yerde geçmektedir. Millet-i İbra-
Arapları azarlama, onlara uyarı niteliği taşımaktadır. Çünkü
him terkibinin yer aldığı ayeti kerimelerde Hz. Muhammed’in
Yahudiler, Hz. İbrahim ile övünmüş ve Hz. Yakup’un soyun-
tebliğ ettiği dinin özü bakımından Hz. İbrahim’in diniyle aynı
dan oldukları için kendileriyle Hz. İbrahim arasında özel bir
kabul edildiği hususu vurgulanmakta, gerek Yahudilerin ve
bağ kurmuştur. Hıristiyanlar da Hz. İsa’nın annesi tarafından
Hıristiyanların gerekse Arapların saygı gösterdiği İbrahim
Hz. Yakup’a dayandığı hâlde Hz. İsa ile iftihar etmemiş, Hz.
milletinin ayırt edici özelliğinin haniflik ve tevhit inancı oldu-
977
İbrahim ile övünmüşlerdir. Onlar bu durumla yetinmemiş
971
ğu bildirilmektedir.
daha da ileri giderek “Yahudi veya Hıristiyan olunuz ki hida-
Miillet kelimesi Kur’an-ı Kerim’de haniflik, fıtrat ve tevhit dini yete eresiniz.” 978 demişlerdir. Buna karşılık Cenab-ı Allah, “De
karşılığında da kullanılmıştır. İslami literatürde bu kelime ki: Hayır, hanif/ehl-i tevhit olarak İbrahim’in dinine… O şirk
“Allah’ın kulları için kitaplarında ve peygamberlerinin diliyle koşanlardan değildi.” buyurmuştur. Bu ayeti kerimelerden
979
koyduğu esasalar” olarak tarif edilerek din ve şeriat ile eş an-
Millet-i İbrahim’in hak din olduğu, tevhit esaslarını içerdiği
lamlı kullanılmakta, ancak bakış açısına göre aralarında bazı
972
küçük farklar bulunmaktadır. 973 Hüseyin b. Muhammed el-İsbahani, el Müfredat Fi Garibi’-Kur’an, İstanbul,
1986, s. 716-717.
İsbahani, millet kelimesiyle ilgili olarak şöyle demektedir: Ce- 974 Ebussuud, s. 5/291.
nab-ı Allah’ın peygamberleri aracılığıyla kulları için bildirdiği 975 Şehristani, el-Milel ve’n-Nihal, Beyrut, 1986, s. 1/38.
976 Bakara, 2/130.
970 Kur’an Yolu, s. 1/663-664. 977 Razi, Tefsir, s. 3/478.
971 Recep Şentürk, “Millet”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2005, s. 30/64. 978 Bakara, 2/135.
972 Şentürk, s. 30/64. 979 Bakara, 2/135.