Page 197 - Hz_ibrahim

194 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 195

Kur’an-ı Kerim’de Hz. İbrahim’in İsmail ve İshak adında iki aşan anlatımlar, uygulamalar ve oralardaki hatıralar onun
oğlundan söz edilmekte, kurban olayıyla ilişkili bilgiler veril- kurban edilmek istendiği düşüncesini öne çıkarmaktadır.
mekte, fakat ilgili ayeti kerimelerde onun hangi oğlunu kur-
Başta Tevrat olmak üzere bütün tarihî ve dinî kaynaklardan,
ban etmek istediğinden ve adından söz edilmemektedir:
ayrıca Kur’an-ı Kerim ayetlerinden anlaşıldığı kadarıyla Hz.
“İşte o zaman biz onu uslu bir oğul ile müjdeledik. Babasıyla İsmail, Hz. İbrahim’in ilk çocuğudur. Bu husus Müslim gayri
beraber yürüyüp gezecek çağa erişince: ‘Yavrucuğum! Rüyada Müslim bütün bilim insanlarınca kabul edilmektedir. Hz. İbra-
seni boğazladığımı görüyorum; bir düşün, ne dersin?’ dedi. O him ve eşi Hz. Sare’nin çocuk doğuramayacak bir durumda ol-
da cevaben: ‘Babacığım! Emrolunduğun şeyi yap. İnşallah beni duğunu hem kendisi hem de eşi bilmektedir. Hz. Sare, çocuğu
606 609
sabredenlerden bulursun.’ dedi.” Ayeti kerimelerde de görül- olmadığı için kocasının Hz. Hacer ile evliliğine izin vermiştir.
düğü üzere her hangi bir isimden söz edilmemektedir. Ayrı-
Yahudilikte ilk doğan çocuğun önemi büyük olduğundan Tev-
607
ca burada, Tevrat’ta olduğu gibi, ifade olarak her hangi bir
rat kuralına göre; “İsrailliler arasında ilk doğan insan ya da
emir vurgusu yapılmasa da, Cenab-ı Allah’ın Hz. İbrahim’e oğ- hayvan benimdir. Mısır’da ilk doğanları yok ettiğim gün, on-
lunu kurban etmesini emrettiği anlaşılmaktadır. Nitekim Hz. 610
İsmail’in ona cevap niteliği taşıyan cümlesinde “Babacığım! ları kendime ayırdım.” Cümlelerinden anlaşıldığına göre
ilk doğan çocuğun kurban edilmesi gerekmektedir. İsmail,
Emrolunduğun şeyi yap!” denilerek Hz. İbrahim’in gördüğü
İshak’tan önce doğduğuna göre, yegâne/biricik olanın İsma-
rüyada oğlunu kurban etmesi emredildiğine vurgu yapılmak- il olduğu anlaşılmakta ve bu durumda İshak’ın kurban edil-
tadır. Buna karşılık bazı kaynaklarda, “Hz. İbrahim çocuğu ol-
madığı zamanlarda, ‘Bir oğlum olursa Tanrı adına kurban ede- mesine imkan bulunmamaktadır. Nitekim Hz. İbrahim oğlu-
nu kurban etmek istediği zaman: “Rabb’in meleği göklerden
ceğim.’ diye verdiği sözden bahsedilmesine rağmen bu bilgi- İbrahim’e ikinci kez seslendi. ‘Rab diyor ki, kendi üzerime ant
lere Kur’an-ı Kerim ve hadisi şeriflerde rastlanmamaktadır. 608
içiyorum. Bunu yaptığın için, biricik oğlunu esirgemediğin için,
seni fazlasıyla kutsayacağım. Soyunu göklerin yıldızları, kıyıla-
611
c- Kurban Edilmek İstenen Hz. İsmail’dir rın kumu kadar çoğaltacağım.” şeklinde Tevrat, biricik oğul
612
üzerinde odaklaşmaktadır. Buna rağmen Tevrat’ta ilk çocuk
İslam âlimleri Kur’an-ı Kerim’de verilen bilgileri esas alarak
olan İsmail’in kurban edilmesi ile ilgili bilgilere yer verilmez-
yaptıkları değerlendirmelerde bazı hususları öne çıkarmışlar-
ken tam tersine İshak’ın kurban edilmesiyle ilgili anlatımlar
dır. Bu kriterlerin başında Hz. İbrahim’in ilk çocuğunu kurban 613
yer almaktadır. Kaldı ki Tevrat’ta, her şeyin ilkinin kurban
etmek istemesi gelmektedir. Bunun yanında İslam kültürü- 614
edilmesi gerektiği açık bir hüküm olarak belirtilmektedir.
nün en önemli coğrafyası ve kutsal mekânı olarak kabul edi-
len Mekke’de Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail ile alakalı asırları 609 Tekvin, 16/1-3.
610 Sayılar, 8/17.
148. 611 Tekvin, 22/15/17.
606 Saffat, 37/101-102. 612 Şibli, 1/105/107.
607 Tekvin, 22/2. 613 Tekvin, 22/1-18.
608 Çağatay, s. 84. 614 Çıkış, 13/1-2, 22/29; Sayılar/Çölde Sayım, 3/13.