Page 193 - Hz_ibrahim

190 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 191

Kur’an-ı Kerim’de bildirildiğine göre insanlık tarihinde ilk
HZ. İBRAHİM’İN OĞLUNU KURBAN ETMEK İSTEMESİ kurbanı Hz. Âdem’in iki oğlu takdim etmiştir. 602
Hz. İbrahim’in hayatındaki en önemli olaylardan birisi de
a- Yeni Bir İmtihan Şekli Yüce Allah’ın ondan oğlunu kurban etmesini istemiş olması-
dır. İlahi din geleneğinde bu olayın meydana gelişi konusunda
Kurban kelimesi mastar olup, bir şey kesme veya tasadduk
herhangi bir görüş ayrılığı bulunmamaktadır.
598
etme yolu ile Allah’a yaklaşmak için yapılan şeye denir.
Bütün peygamberler çeşitli şekillerde denenmişlerdir. Hz.
Dinî terminolojide kurban; kendisiyle Allah’a yaklaşılan şey,
İbrahim de putperest bir toplumla mücadelesinde ağır imti-
özel olarak da Allah’a yaklaşmak için ibadet amacıyla belli va-
kitte belirli cinsten hayvanları kesmeyi ve bu amaçla kesilen hanlara tabi tutulmuştur. Putları kırdığı ve kendini Tanrı gibi
gören devrin kralına karşı geldiği için büyük ateşlere atılmış
hayvanı ifade etmektedir. Kurban, içeriği, niteliği ve uygula-
ve sonunda yaşadığı vatandan bilmediği diyarlara hicret et-
ma biçimleri farlılıklar gösterse de bütün dinlerin temel dinî
ritüellerinden ve değerlerinden biridir. Türkçemizde Kurban mek zorunda kalmış ve böylece imtihanı kazanmıştır. Ancak
Bayramı günü ibadet amacıyla kesilen hayvana kurban ve bu o kendisi ile alakalı bir imtihan olarak bunların hepsine kat-
599
işleme de kurban kesmek denilmektedir. lanmıştır. Fakat bu yeni imtihan şekli diğerlerine hiç benze-
memiş, belki de geçmişte bazı batıl dinî çevrelerde uygula-
Kurban bütün dinlerde merkezi bir ifade biçimi ve önemi haiz
nan ana babanın en çok sevdikleri ilk erkek çocuğunu kurban
olup dinlerin vazgeçilmez temel ibadetlerinden biridir. Çeşitli
603
etme geleneğinin bir devamı niteliğini taşımıştır. Zira bun-
amaç ve beklentilerle kurban ilah veya ilahlara feda edilmek-
da bir insanın ölümü, hem de kendi oğlunun kesilerek kurban
tedir. Bir anlamda kurban, insanın her türlü nimete kavuşma
edilmesi söz konusu olmuştur. Ancak burada bir hususa açık-
ve çeşitli tehdit ve tehlikelerden korunma amaç ve gayesiyle
lık getirmek gerekir ki o da Hz. İbrahim bölgede etkin bir şe-
ilah veya ilahlarına yaklaşma, sığınma ve saygı sunma aracı-
kilde yaşayan kültürlerden etkilenerek oğlunu kurban etme
600
dır. Kurban, Tanrı ile insan arasında iletişim sağlama yolu
yani ibadet olarak algılandığı ve uygulandığı için önemsen-
602 “Onlara Âdem’in iki oğlunun haberini gerçek olarak anlat: Hani birer kur-
mekte ve çok özel yerlerde yapılan sunaklarda takdim edil- ban takdim etmişlerdi de birisinden kabul edilmiş, diğerinden ise kabul
edilmemişti. (Kurbanı kabul edilmeyen kardeş, kıskançlık yüzünden) ‘Ant
mektedir. Geleneksel olarak Türk topluluklarında da kurban
olsun seni öldüreceğim dedi.’ Diğeri de ‘Allah ancak takva sahiplerinden
hayatın bütün safhalarında kendini hissettirmiş, doğumlar, kabul eder.’ dedi (ve ekledi): ‘Ant olsun sen öldürmek için bana elini uzat-
ölümler, toylar/düğünler, şölenler, bayramlar, yatır ve ziyaret san (bile) ben sana, öldürmek için el uzatacak değilim. Ben âlemlerin Rab-
bi olan Allah’tan korkarım.’ ‘Ben istiyorum ki, sen, hem benim günahımı
yerleri, hayvancılık ve ziraat hayatıyla ilgili bereket dilekleri,
hem de kendi günahını yüklenip ateşe atılacaklardan olasın; zalimlerin
Tanrı’ya yakarışlar hep kurbanla olmuştur. 601 cezası işte budur.” Nihayet nefsi onu, kardeşini öldürmeye itti ve onu öl-
dürdü, bu yüzden de kaybedenlerden oldu. Derken Allah, kardeşinin cese-
dini nasıl gömeceğini ona göstermek için yeri eşeleyen bir karga gönderdi.
598 Razi, Tefsir, s. 9/30.
(Katil kardeş) ‘Yazıklar olsun bana! Şu karga kadar da olamadım mı ki,
599 Ahmet Güç, “Kurban”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara, 2002, s. 26/433- kardeşimin cesedini gömeyim.’ dedi ve ettiğine yananlardan oldu.” Maide,
434. 5/27. Krş. bk. Tekvin, 4. Bölüm; Matta, 23/35; Luka, 11/50-51; İbranilere
600 Ali Rafet Özkan, Dinlerde Kurban İbadeti, Ankara, 2021, s. 3. Mektup II, 11/4, 12/22-24; Yuhanna, I, 3/13-14.
601 Özkan, s. 7. 603 Bu konuda geniş bilgi için bk. Özkan, 30-39.