Page 407 - hz_musa

406 Prof. Dr. Mustafa ERDEM

nahın müsebbibi olarak gösterilmiştir.
İslam kaynaklarında, Hz. Musa Tur Dağı’na çıktıktan sonra İs-
railoğulları’na buzağı heykelini yapan kişi olarak Samiri’den
söz edilmektedir. Samiri, Taha suresinde buzağıyı yapan kişiyi
ifade etmek üzere üç kere tekrar edilmektedir. 1527 Buzağı hey-
kelinden bahseden Araf suresinde 1528 ise Samiri’nin ismine yer
verilmemektedir. Araştırmacılardan bazıları hikâyenin bağla-
mı ve vurgusuna dikkat çekerek Taha suresinde buzağının ya-
pımı ve Samiri’nin rolünün, Araf suresinde de Allah’ın emrin-
den çıkmanın ön plana çıkarıldığına dikkat çekmektedir.
Samiri kelimesinin ne anlama geldiği, özel isim olup olmadığı,
hangi milletten olduğu gibi pek çok husus kaynaklarda tartı-
şılmıştır. Tefsirlerde Samiri’nin kimliğiyle ilgili farklı yorumlar
yer almaktadır. Bu yorumları iki kategoride incelemek müm-
kündür. Birincisi, Samiri kelimesinin etimolojisine, diğeri de
Samiri’nin özel adı, mesleği, kabilesi ve özeliklerine dair riva-
yetlerdir. 1529

Kur’an-ı Kerim’de “es-Samiri” kelimesinin başına “elif-lam”
sonuna da nispet “ya” harfinin gelmesi, kelimenin bir belde,
meslek gurubu ya da kavme nispetle kullanıldığını, o kimsenin
asıl adı olmadığını göstermektedir. Çünkü “ya” harfi Arapçada
kişinin memleketi, kavmi ve akrabalarıyla olan ilişkisini gös-
termek için kelimenin sonuna getirilmektedir. Kelimenin ba-
şındaki “el” belirlilik takısından da Samiri’nin aynı kabile veya
memlekete mensup birçok kişiden sadece biri ve altın buzağı-
yı yapan ve ona tapmayı icat eden kimse olduğu anlaşılmak-
tadır. Nitekim İbrahim Ahmed Abdulfettah, Samiri’yi yaptığı
buzağıya taptırmak suretiyle insanları batıla sürükleyen İsra-
iloğulların’dan münafık bir kimse olarak tarif etmektedir. 1530
Sabunî de onun ineğe tapan bir kavme mensup sihirbaz ve

1527 Bk. Taha, 20/85, 87, 95.
1528 Bk. Araf, 7/148.
1529 Meral, s. 105.
1530 İbrahim Ahmed Abdulfettah, el-Kamusu’l- Kavim lil- Kur’an’il- Kerim, Ka-
hire, 1983, s. 1/327.