Page 271 - Hz_ibrahim

268 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 269

Önce Kudüs’e yönelik kıbleyi, Hz. Muhammed Yahudilere kı-

MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ VE KÂBE zıp Kâbe’ye döndürünce, İslamların kutsal yeri hâline geliyor.
Onun etrafında dönme ve siyah taşı kutsal kabul etme de eski
Muazzez İlmiye Çığ, “Sumer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntu- Arap geleneğinin bir devamı görünüyor. İslam’dan önce Mek-
lara Göre İbrahim Peygamber” adlı kitabında Kâbe konusuyla ke’den ayrılanlar, oradan bir taş alıp, gittikleri yerde uygun bir
ilgili olarak şunları yazmaktadır: alana koyup etrafında dönerlermiş. Bir kayayı veya taşı kutsal
görmek birçok kültürde var.” 880
“İslam yazarları Kâbe için de çeşitli hikâyeler yazmışlar. Bun-
lardan birinde, sözde Âdem ile Havva cennetten kovulunca “İslam’lar, Mekke’den Medine’ye göç ettikten hemen sonra…
Arafat’ta buluşup Kâbe’nin bulunduğu yere gelirler. Orada Muhammed, çeşitli halklardan oluşan Medine ahalisi arasın-
Âdem, Allah’a yalvarır ve cennetteyken etrafında tavaf ettiği da hakemlik yapmak istemiş ve onlara yanaşmış. Bu arada
nurdan işlenmiş taşın sağlanmasını diler. Allah nurdan bir sü- Tevrat’la da temasa geçmiş ve Kur’an’a ondan aldığı birçok
tün gönderir. Âdem onun etrafında dönerek dua etmeye başlar. ayetlerde çeşitli yanlışlar olduğunu gören Yahudiler, peygam-
Sütun kaybolur ve yerinde siyah bir taş kalır. Âdem’in ölümün- berliğin Yahudilerde olduğunu söyleyerek onunla alay etmişler
den sonra, üçüncü oğlu Şit, babasının vasiyeti üzerine taş ve ça- ve kabileler arasındaki anlaşmazlıkları körüklemişler. Muham-
murla Kâbe’yi dört köşe olarak yapar. Bir köşesine de siyah taşı med, bunların kendi otoritesini bozacağını düşünerek, onlarla
koyar. Aslında bu taş önce beyazken siyaha dönüşmüş. Çünkü ilişkisini kesmiş ve onları düşman ilan etmiştir. Bunun en büyük
insanların günahı onu öyle yapmış. Diğer bir alıntıya göre, İb- göstergesi de Medine’ye geldiklerinden 17 ay sonra İbrahim’i
Kâbe’nin yapıcısı olarak ilan edip, kıbleyi, Kudüs’ten Kâbe’ye
rahim ile İsmail Kâbe’yi yeniden onarmış. Kur’an’a göreyse, Al- döndürülmesi olmuştur. Böylece, Arap geleneklerini Yahudi ge-
lah Kâbe’nin yerini hazırlamış. Onlar da temellerini yükseltmiş. leneklerinin etkisinden kurtarmayı ve İsmail’i ata olarak kabul
Tek Tanrı için yapılan bu binanın bekçiliği, İsmailoğullarından ettirmeyi başarmıştır.
başkasının eline geçmiş. İsmailoğulları da bir tepeye çekilmiş.
İçlerinden biri onlardan birinin kızı ile evlenince İsmail sülalesi Kıblenin değiştiğini bildiren ayet şöyledir:
olarak tanımlanan Kureyş kabilesi Kâbe’yi ele almış. Muham- “Yüzünü göğe doğru çevirip durduğunu görüyoruz. Hoşnut
med zamanında içinde ve dışında olan 350 heykel kırılmış… olacağın kıbleye seni, Ey Muhammed, elbette çevireceğiz. Bu-
lunduğunuz yerde yüzlerinizi onun yönüne çevirin. Doğrusu
Muhammed özel nedenlere dayanarak, İslamlığa, Tevrat hikâ- kitap verilenler, bunun Rablerinden gelen bir gerçek olduğunu
yelerini sokmak istemiş ve bir puta tapar mabedi olan Kâbe’nin, bilirler. Allah onların yaptıklarından gafil değildir.” (Bakara,
tanrısal bir başlangıç olduğunu kanıtlamak için, İbrahim ve 2/144)
İsmail hikâyesini buna bağlamak ona uygun görünmüş. Ken-
disinden sonra gelen İslam yazarları, özellikle Tevrat’a ait söy- Bu ayet Diyanet İşleri çevirisinden. İslam Enstitüsü çevirisinde
lencelerin en büyük icatçıları olan İbn Abbas ve İbn Kelbi, ona “Yüzünü artık Mescid-i Haram tarafına çevir.” şeklinde, nereye
bir soyluluk yakıştırmaya kalkıyorlar. İbrahim’e Muhammed’i çevrileceği belirtilmiş.
ve ailesini bağlayarak Araplara bir onur kazandırmak istemiş-
lerdir. 880 Muazzez İlmiye Çığ, İbrahim Peygamber, Sumer Yazılarına ve Arkeolojik
Buluntulara Göre, İstanbul, 2017, s. 153-155.