Page 26 - Hz_ibrahim

24 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 25

sağken doğduğu ülkede Kildanilerin Ur kentinde öldü. Avram’la Tevrat’ta Hz. İbrahim’in soy ağacı verildikten sonra doğum
Nahor evlendiler. Avram’ın karısının adı Saray, Nahor’unkinin yerinin Keldanilerin Ur şehri olduğu ve birinci derece akra-
adı Milka’ydı. Milka Yista’nın babası Haran’ın kızıydı. Saray balarının adı verilmektedir. Benzeri bilgiler İslam kaynakla-
kısırdı, çocuğu olmuyordu. Terah oğlu Avram’ı, Haran’ın oğlu rında da nakledilmektedir. Terah’ın İbrahim, Nahur ve Harran
olan torunu Lut’u ve Avram’ın karısı olan gelini Saray’ı yanına adında üç çocuğu olmuş olup, İbrahim bunların ortancasıdır.
aldı. Kenan ülkesine gitmek üzere Kildanilerin Ur kentinden ay- Hz. Lut’un babası olan Harran, babasının sağlığında doğduğu
rıldılar. Harran’a gidip oraya yerleştiler. Terah 205 yıl yaşadık- Keldani topraklarında/Babil’de ölmüştür.
29
28
tan sonra Harran’da öldü.” Bu öyküde onun inanç durumu
Maturîdî, Hz. İbrahim’in babasının kavminin ileri gelenlerin-
ve putlarla olan ilişkisinden ve devrin kralı ile alakasından
söz edilmemektedir. den olduğunu, kelimenin okunuş farklılıklarını dikkate alarak
Âzer’in onun babası değil bir put adı olabileceğini hatırlat-
mıştır. O, Hz. İbrahim’in babasına putlara tapmanın ne kadar
büyük günah olduğunu göstermek için Cenab-ı Hakk’ın sanki
bilmeyen Hz. Lut onları Sodomluların kötülüklerinden korumaya çalışmış-
tır. Hatta o, kavminin sapık ilişkilerine engel olmak için, onların yapmak “Şu Âzer putlarını tanrı mı ediniyorsun?” demek istediğini söy-
istedikleri ahlaksızlığın insani, ahlaki ve fıtri olmadığını belirtmiş, onları
30
leyerek bu düşüncesini delillendirmek istemiştir
aklıselime davet etmiştir. Daha da ileri giderek Allah’ın meşru ve helal yol-
lardan insanlar için yarattığı kızlarını onlara teklif etmiştir: “Alacaksanız
işte bunlar benim kızlarım.” (Hud,11/78; Hicr, 15/71.) diyerek onların yap- Vani Mehmed Efendi; “Kur’an-ı Kerim’de sözü edilen İbrahim,
peygamberlerin ve resullerin, aynı zamanda peygamberlerin
mak istedikleri şeyin çok kötü olduğunu ve başlarına büyük felaketlerin
gelmesine sebep olacağını belirterek kendisine erkek misafir olarak gelen
melekleri korumaya çalışmıştır. Hz. Lut, erkeklerle ilişkiye girmek, yol sonuncusu Efendimizin atası olan İbrahim Halilullah yani Âzer
oğlu İbrahim’dir. Kur’an’da geçen isimle tarih kitaplarında
kesmek gibi daha önce hiç kimsenin yapmadığı ahlaksızlığı ve hayasızlığı
yapmak istediklerini belirterek kavmini uyarmak istemiştir. Fakat onlar
“Doğru sözlü isen bize Allah’ın azabını getir.” diyerek meydan okumuştur. geçen isim arasında bir örtüşmezlik olması normaldir. Çünkü
Bunun üzerine Hz. Lut; “Rabb’im! Bozgunculara karşı bana yardım et.” di- tarih kitaplarındaki isimlerin çoğu tahrifatçı Ehl-i Kitaptan
yerek Allah’a yalvarmıştır. (Ankebut, 29/28-30.) Bunun üzerine elçiler, bu
alınmıştır.” demektedir. Âzer kelimesinin Acemce bir kökten
ahlaksızlıkları sebebiyle kavmini helak etmek üzere Yüce Allah tarafından
görevlendirilmiş melek olduğunu açıklamıştır. Bir mucize olarak ahlaksız- geldiğini ve En’am suresinin 6/74. ayetine göre de Hz. İbra-
ların gözleri hemen kör edilmiş ve melekler, başka inananı olmadığı için,
him’in babasının adı olduğunu söylemekte, fakat onun put-
kavminin içine karışan, onların sapıklığını ve suçlarını benimseyen karısı
(Kutub, 11/354.) dışındaki (Ankebut, 29/32.) ailesini alarak Hz. Lut’un o lara tapması sebebiyle Hz. İbrahim’in babası olamayacağını
bölgeden uzaklaşmasını istemiştir. “Gecenin bir bölümünde aile fertlerini
31
yola çıkar, sen de arkalarından yürü. Sizden hiç kimse, sakın dönüp de ardına söyleyenlerin de bulunduğuna dikkati çekmektedir.
bakmasın, istenen yere gidin.” (Hicr, 15/65.) ayeti kerimesinde belirtildiği
üzere Hz. Lut, ailesi geriye bakmasın veya geri kaçmasın diye onların arka- Vani’nin de büyük ölçüde yararlandığı Fahruddin er-Razi, tef-
sından yürümüştür. Hz. Lut, oradan ayrıldıktan sonra sabah güneş doğar-
sirinde, Hz. İbrahim’in babasının adıyla çok yakından ilgilen-
ken korkunç bir gürültüyle birlikte gelen şiddetli bir depremle veya volka-
nik olaylarda görülen lavlara benzer yağan taşlarla şehir yerle bir edilmiş
ve Lut kavmi bütünüyle helak olmuştur. Rivayete göre Sodom ve Gomore 29 İbn. Kesir, Kısasu’l-Enbiya, Kahire, 1985, s. 1/117.
kavimlerinin toprağa gömüldüğü yer günümüzde Lut Gölü olarak bilinen 30 Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed el-Maturîdî, Te’vilatü’l-Kur’an Ter-
hâle dönüşmüştür. (Ebussuud, s. 3/497; Seyyid Kutub, Fizılali’l-Kur’an, cümesi, çev. S. Kemal Sandıkçı, İstanbul, 2018, s.5/126.
çev. Heyet, İstanbul, 1979, s. 9/133-139; Kur’an Yolu, s. 3/186-189.) 31 Vani Mehmed Efendi, Araisü’l-Kur’an (Kur’an’ın Gelinleri), çev. D. Ahsen
28 Tekvin, 11/27-32. Batur, İstanbul, 2020, s. 103.