Page 83 - Hz_ibrahim

80 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 81

merhamet hissi duymasından kaynaklandığını belirterek Ne- b- Hz. İbrahim’in İçinde Yaşadığı Toplumun Dinî Du-
sefi’den şu bilgileri aktarmaktadır: “ Hz. İbrahim’in bu öğüdü rumu
verirken davranışındaki güzellik ve yumuşaklığa, güzel ahlaka
ne şekilde riayet ettiğine bir bak… Evvela, babasına işlediği bu Peygamberler dünya hayatında iken çeşitli imtihanlara tabi
hatanın gerekçesine dikkat etmesi gerektiğini söylüyor. Bunu tutulmuşlardır. Bunlardan bir kısmı aile bireyleriyle sınan-
söylerken de babasının, içinde bulunduğu durumdaki ısrar mıştır. Hz. Nuh’un oğlu ve eşi ile imtihanında onun yaptığı
ediş ve aşırı fikrisabitten vazgeçmesi için uyandırıcı bir üslup dua kabul olmamış ve oğlu Tufan’da azgın dalgalarda boğul-
kullandı. Çünkü yaratıklar arasındaki en şerefli mevkie sahip muştur. Benzer şekilde Hz. İbrahim de babası ile imtihan ol-
olanlar peygamberlerdir. Ama insanlar onlara bile ibadet et- muş ve onun da babasının bağışlanması için yaptığı dua ka-
memişlerdir. Bunlara ibadet eden kimseler hakkında verilen bul edilmemiştir. Bu husus şu gerçekleri ortaya çıkarmıştır:
hükümse; apaçık bir sapıklıktır. (Çünkü ibadet yalnız Allah’a 1. Din bağı, kan bağından önce gelmektedir. Ayrı dinden
yapılmaktadır.) Taş ve ağaca ibadet edenin durumu ne olabilir olanlar birbirlerine vâris olamazlar.
peki? Çünkü bu tür şeyler kendisine ibadet edenin zikrini işit- 2. Peygamberler de ancak Yüce Allah’ın kendilerine im-
mez, ibadet edişini bile görmez, kendilerine ibadet edenlerin kân vermesi halinde duaları kabul olur, şefaat edebi-
başına gelebilecek bir belayı savamaz. Onun hiçbir ihtiyacını lirler.
213
da karşılayamazlar.”
3. Duanın kabul olması için meşruiyet aranmaktadır.
Hz. İbrahim’in ölülerin diriltilmesi örneğinde görüldüğü gibi İnanmayan birisi için dua edilmemelidir.
bilgiye ulaşma konusunda, ilme’l-yakîn, ayne’l-yakîn ve hak-
4. Haram olan şeyler için dua yapılmamalıdır.
ka’l-yakîn yöntemlerinden yararlanmıştır.
Cenab-ı Allah, benzer uygulamaların Hz. Peygamber zama-
4. Uyarı, hatırlatma ve korkutma yöntemlerini ihmal et-
nında da olması dolayısıyla, o dönemin müşriklerine bir
memiştir.
mesaj niteliği taşıması bakımından, Kur’an-ı Kerim’de puta
Hz. İbrahim, bütün hürmet ve nezaketi yanında babasını tapma konusunda Hz. İbrahim’in örnek hayatını bütün detay-
uyarmaktan geri durmamıştır. Önce babasını putlara ibadet larıyla haber vermektedir.
etmekten alıkoyacak şeylere dikkat çekmiş, sonra onun takli-
Hz. İbrahim, aklı ermeye başladıktan sonra çevresinde olup
di bırakıp tefekkür ve istidlale yönelmesini söylemiştir. Daha
bitenleri anlamaya gayret etmiştir. Annelerin yerel kültür ta-
sonra şeytana uymanın Cenab-ı Hakk’ın azabına vesile ola-
şıyıcısı ve doğal eğitimci olmaları dolayısıyla çocukların eği-
cağını, bu sebeple ona itaat etmenin aklen doğru olmadığına
timinde önemli rolleri üstlenmiştir. Bu hususta, putperestler-
işaret etmiş ve sözünü, insanı uygun olmayan şeylere yönel-
den olup olmadığı tartışılan annesi ona yardımcı olmuştur.
mekten alıkoyacak bir tehdit ile noktalamıştır.
Rivayete göre Hz. İbrahim, henüz büyümeye ve aklı ermeye
başladığından ve çevresinde din olarak uygulana gelen inanç
ve uygulamaları yadırgadığından dolayı onlardan rahatsızlık
duymuş olmalı ki; “Ey anneciğim, sen neye ibadet ediyorsun?”
213 Havva, s. 8/468. diye sormuş, ondan “Ben de babanın dini üzereyim.” cevabını