Page 246 - Hz_ibrahim
P. 246
244 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 245
him’den önce yapıldığı ve bazı peygamberlerin orayı ziyaret Bakara, 2/127. ayeti kerimesinde verilen bilgilerden hareket-
ettiği anlaşılmaktadır. Hac suresinin 22/26. ayetini, “Bir le Kâbe’nin Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail tarafından ilk defa
785
zamanlar İbrahim’e Beytullah’ın yerini hazırlamış ve (ona inşa edildiğini, onun temellerinin atıldığını söyleyenler var-
dır. Maturîdî, ayeti kerimede Hz. İbrahim’e atfen “…Senin
791
şöyle demiştik):” şeklinde yorumlayanlardan bir kısmı buna
786
göre Kâbe’nin önceden var olduğunu belirtmektedir. Ham- kutsal evinin (Kâbe’nin) yanında” ibaresinin kullanmasından
di Yazır, buradaki ifadeyi Kâbe’nin yapılması için yerinin Hz. hareketle, Hz. İbrahim’in bu duayı Mekke’ye ilk geldiği sırada
787
İbrahim’e gösterilmesi olarak yorumlamıştır. Abdullah Ay- söylemiş olmasını mümkün görmemektedir. Çünkü ona göre,
demir, Kâbe’nin Hz. İbrahim’den önce yapıldığıyla alakalı ge- Hz. İbrahim Mekke’ye geldiğinde orada her hangi bir şekilde
niş bir bilgi aktardıktan sonra bunların tamamının İsrailiyyat Kâbe bulunmamaktadır. Çünkü Kâbe’yi ilk defa Hz. İbrahim
792
788
türü sahih olmayan bilgiler olduğunu söylemektedir. İslam yapmıştır. Maturîdî, Hac suresinin 22/26. ayetini “İbra-
him’i Beytullah’ın bulunduğu yere yerleştirdiğimizde de şöyle
âlimleri, Kur’an’daki müteşabih ayetlerin tefsirinde yaşanan
demiştik…” şeklinde tercüme etmekte ve onu tefsir ederken
güçlükler karşısında verilen bilgileri bütünüyle sahih olma-
“bevve’na” kelimesinden hareketle “Beyit yapsın diye İbra-
yan bilgiler olarak nitelemek yerine onlardan yararlandıkları,
him’i beytin yerine indirdik” şeklinde anlam vermekte ve ge-
işlerine gelenleri eserlerine aldıkları, sonunda da doğrusunu
nel kabul gören yorumlardan farklı olarak, Kâbe’nin ilk defa
Allah bilir diye ekledikleri görülmektedir. Dolayısıyla bu ko-
Hz. İbrahim tarafından yapılmış olduğu yönündeki görüşünü
nuda verilen bilgilerin tamamını yok saymak, hurafe batıl
793
tekrarlamaktadır. Benzer şekilde Hac suresinin 22/29. aye-
olarak nitelemek yerine ihtiyatla yaklaşmak daha doğru olsa
ti kerimesinde geçen “el-Beytü’l-Atik” kavramını izah ederken
gerektir. Zira Kâbe’nin Hz. İbrahim Mekke’ye gelmeden önce
bu, “bize göre Hz. İbrahim’in bina ettiği ve kurduğu beyttir.”
geçmişteki izlerinin yerle bir olduğu, yerinde onu hatırlata-
794
demektedir.
cak bir hatırasının bile kalmadığı, ancak Hz. İbrahim’in başka
bir yere değil, gelecekte insanların kurtuluşuna vesile olacak İbn Kesir, bu ayeti kerimeye göre Cenab-ı Allah’ın Hz. İbra-
bir dinin inşası için ilahi bir yönlendirme sonucu buraya ge- him’i Kâbe’nin yanına yerleştirdiğini, oraya ilettiğini ve bey-
tirildiği Kur’an-ı Kerim tarafından bizlere bildirilmektedir. 789 tin binası için ona izin verdiğini ifade eder. Buna ilave olarak
Kâbe’yi ilk defa yapanın Hz. İbrahim olduğunu ileri sürenle-
Cenab-ı Allah Kâbe’nin yeniden yapılmasını Hz. İbrahim’e
rin bu ayeti kerimeyi delil gösterdiklerini belirtir. O, burada
emretmiş, o da Cebrail’in yerini göstermesi sonucu eski te-
Ebu Zerr’den sahih olarak bir de hadis rivayet ederek, yeryü-
melleri toprağın altından çıkartarak üzerine Kâbe’yi inşa et-
zündeki ilk mescidin Mescid-i Haram olduğunu ve Kudüs’te-
miştir. 790
ki Mescid-i Aksa’nın da bundan kırk sene sonra yapıldığını
795
nakleder.
785 Kâbe konusunda geniş bilgi için bk. Köksal, Peygamberler Tarihi, s. 1/208-
220.
786 Güç, Mabet ve İbadet, s. 223. 791 bk. Sahihi Buhari Muhtasarı, s. 9/126; Yazır, s. 1/495.
787 Yazır, s. 5/3397. 792 Maturîdî, s. 7/539.
788 Aydemir, s. 63, 66. 793 Maturîdî, s. 9/475.
789 Ebussuud, s. 5/104. 794 Maturîdî, s. 9/481.
790 Mehmed Vehbi, s. 1/226-227. 795 İbn Kesir, Tefsir, s. 10/5443. Her ne kadar tarihiî rivayetlerde ve hadisi şe-
