Page 214 - Hz_ibrahim
P. 214
212 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 213
çocuğu kesmek anlamına gelmediğini söyleyecek olursak, on- ması emredilen kişinin hangisi olduğunu sordum; şöyle dedi:
ların söyledikleri bu sözde, ayrıca Allah’ın emrinde ve Allah’ın “Ey Esmaî! Aklın seni nereye bırakıp gitti. İshak ne zaman Mek-
onları teslim olmakla isimlendirmesinde, her ikisini cahillikle ke’de bulundu ki? Mekke’de olan İsmail’di. Babası ile Beyt’i inşa
itham etmiş oluruz. Biz onları asla cahillikle itham edemeyiz. eden de o idi. Kurban kesilen yer de Mekke’dedir.”
675
Dolayısıyla buradaki emir, onların söylediği gibi koçu kesmek
İslami kaynaklarda Hz. İbrahim’in bir oğlu olması durumun-
670
değil, hakiki manada çocuğu kesmek idi.” diyerek yukarıda-
da onu kurban edeceğine dair Allah’a söz verdiği yönünde
ki düşüncenin yanlış olduğunu belirtmiştir. Bundan da anla-
herhangi bir bilgi yoktur. Hz. İsmail’in kurban edilmesi olayı,
şıldığı kadarıyla Hz. İsmail’in kurban edilmesi olayı, hem Hz.
Hz. İbrahim’in gördüğü bir rüya üzerine gündeme gelmiştir.
İbrahim hem de oğlu için doğrudan bir imtihandır. Nitekim
Kur’an-ı Kerim’de gayet açık olarak “Ey İbrahim! Rüyayı ger- Bu olay Hz. İsmail henüz emzikli bir çocuk iken, bir hikmet
çekleştirdin. Biz iyileri böyle ödüllendiririz. Elbette bu apaçık sonucu babası tarafından Mekke’ye getirildikten sonra bazı
bir imtihandı.” buyrularak onun bu imtihanı kazandığı “Biz hususlara aklı erecek bir çağa geldiği zaman yine orada yaşan-
671
ona fidye olarak büyük bir kurbanlık verdik.” 672 ayetinden an- mıştır. Hz. İbrahim’in oğlu Hz. İsmail’i kurban etmesi olayı;
676
laşılmaktadır. Hz. Peygamber’in muhterem eşi Zeynep b. Cahş ile evlenme-
677
sinde olduğu gibi geçmişte yaşanan yanlış bir uygulamanın
Hz. İbrahim ve ailesi bu büyük imtihanı kazanmıştır. Ayeti ke-
yürürlükten kaldırılmasına da vesile olmuştur. Nitekim bu ev-
rimedeki “iyileri” ifadesinden Hz. İbrahim iyi olduğu için mi lilik vesilesiyle: Cahiliye Dönemi’nde uygulanan “Evlatlıkların
bu kurban olayı ile sınanarak ödüllendirilmiştir, yoksa kur-
eşleriyle evlenilmez.” dinî anlayış ve uygulaması yıkılmış, evlat-
ban imtihanından başarıyla çıktığı için mi iyilerden olduğu
678
lıkların öz çocuklarla aynı olmadığı gösterilmiştir. Böylece
konusu açıklanmamıştır. Ancak ayeti kerimelerin sıralanış bi-
çiminden onun kurban olayındaki sadakatinden dolayı bu sı- kurban olayıyla, hem geçmişte bazı batıl dinî inanışlar gereği
fatın kullanıldığı anlaşılmaktadır. Cenab-ı Allah Hz. İsmail’in yaşanan insanların kurban edilmesi geleneği ortadan kaldı-
yerine bedel olarak büyük bir koç göndererek onun kurban rılmış, hem de Hz. İsmail ile birlikte başlayacak olan yeni bir
679
edilmesini istemiştir. Rivayete göre kesilen bu kurbanın ka- insan kurban edilmesi uygulamasına izin verilmemiştir. Bir
fası ve boynuzları, Abdullah b. Zübeyir ve Haccac zamanın- başka açıdan bakıldığında, Kur’an-ı Kerim’de ona verilen sıfat-
673
da yanıncaya kadar Kâbe’de asılı kalmıştır. İbn Kesir, Hz. lar gereği her ne kadar Hz. İbrahim için söz konusu olmasa da;
İsmail’in Mekke’de yaşaması ve Hz. İshak’ın çocukluğunda “Ey iman edenler, mallarınız, evlatlarınız ve çocuklarınız sizi Al-
680
nerede olduğunun bilinmemesi sebebiyle bu koçun başının, lah’ı anmaktan alıkoymasın…” ayetindeki uyarıyla, evlatlara
Hz. İsmail’in kurban edilmek istenmesiyle ilgili başlı başına duyulan aşırı sevginin kul ile Allah arasında bir perde oluştur-
674
bir delil olduğunu söylemektedir. El-Esmaî’den şöyle bir ri- masını engellemek için böyle bir örnek verilmiş olabilir.
vayet nakledilmektedir: Ben Ebu Amr b. El-Alâ’ya, boğazlan-
675 Havva, s. 12/25.
670 Maturîdî, s. 12/196. 676 Saffat, 37/102.
671 Saffat, 3/104-106. 677 Ahzab, 33/37.
672 bk. Saffat, 37/107. 678 Mustafa Erdem, Allah Katındaki Din İslam, Ankara, 2020, s. 366.
673 Köksal, Peygamberler Tarihi, s. I/190; Havva, s. 12/254. 679 Hadislerle İslam, s. 6/45.
674 İbn Kesir, Kısas, s. 143. 680 Münafikun, 63/9.
