Page 203 - Hz_ibrahim

200 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 201

Bütün bu değerlendirmeler ışığında Hz. İbrahim’in Hz. Ha- ceği yönündeki değerlendirmeleri Yahudilerin kendi kutsal
cer’den doğan ilk oğlu Hz. İsmail’i kurban etmek istediği an- kitaplarına daha da fazla güven duymalarına yol açmaktadır.
laşılmaktadır. Kur’an-ı Kerim’de beyan olduğu üzere; kurban
Yahudiler, Tevrat’ta yer alması dolayısıyla kurban olayının
olayı gerçekleşeceği zaman Hz. İsmail büyümüş ve Hz. İbra-
Hz. İbrahim ile Hz. İshak arasında gerçekleştiğine inanmak-
him’in gördüğü rüyayı istişare edecek bir yaşa ulaşmış bulun-
637
tadır. Bu bilgiler, çeşitli kanallardan İsrailiyyat olarak İslam
maktadır. Yahudi ve İslam kaynaklarına göre bu dönemde Hz.
İshak henüz doğmamış veya kendisi ile istişare edilemeyecek
637 Geniş bilgi için bk. Güç, İslam’da Kurban, 148-155. Tevrat’ta İshak’ın kur-
kadar küçük bir çocuktur. ban edilmesi: “Daha sonra Tanrı İbrahim’i denedi. ‘İbrahim’ diye seslendi.
İbrahim, “Buradayım!” dedi. Tanrı, “İshak’ı, sevdiğin biricik oğlunu al, Mori-
ya bölgesine git.” dedi. “Orada sana göstereceğim bir dağda oğlunu yakmalık
sunu olarak sun.” İbrahim sabah erkenden kalktı, eşeğine palan vurdu. Yanı-
d- Hz. İshak Kurban Edilmek İstenmiş Olabilir mi? na uşaklarından ikisini ve oğlu İshak’ı aldı. Yakmalık sunu için odun yardık-
tan sonra, Tanrı’nın kendisine bildirdiği yere doğru yola çıktı. Üçüncü gün
Hz. İbrahim’in oğlunu kurban etme olayı, Hz. İsmail’i mi yok- gideceği yeri uzaktan gördü. Uşaklarına, “Siz burada eşeğin yanında kalın.”
dedi. “Tapınmak için oğlumla birlikte oraya gidip döneceğiz.” Yakmalık sunu
sa Hz. İshak’ı mı kurban etmek istendiği şeklinde zihinlerin
için yardığı odunları oğlu İshak’a yükledi. Ateşi ve bıçağı kendisi eline aldı.
karışmasına ve bu konuda çeşitli fikirlerin ortaya atılmasına Birlikte giderken İshak İbrahim’e, ‘Baba!’ dedi. İbrahim ‘Evet, oğlum!’ diye
sebep olmuştur. Konunun diğer tarafını oluşturan Yahudile- yanıtladı. İshak “Ateşle odun burada, ama yakmalık sunu kuzusu nerede?”
diye sordu. İbrahim, “Oğlum, yakmalık sunu için kuzuyu Tanrı kendisi sağ-
rin olaya nasıl baktıkları Tevrat’ta yer alan bilgilerden anlaşıl-
layacak.” dedi. İkisi birlikte yürümeye devam ettiler. Tanrı’nın kendisine be-
maktadır. Ancak Tevrat metinlerinin tahrifi ile ilgili iddialar, lirttiği yere varınca İbrahim bir sunak yaptı, üzerine odun dizdi. Oğlu İshak’ı
bağlayıp sunaktaki odunların üzerine yatırdı. Onu boğazlamak için uzanıp
orada yer alan bilgilerle ilgili kuşkuları da beraberinde getir-
bıçağı aldı. Ama Rabb’in meleği göklerden “İbrahim! İbrahim!” diye seslen-
mektedir. Müslüman âlimlerin Hz. İshak’ın kurban edilebile- di. İbrahim “İşte buradayım!” diye karşılık verdi. Melek “Çocuğa dokunma.”
dedi, “Ona hiçbir şey yapma. Şimdi Tanrı’dan korktuğunu anladım, biricik
oğlunu benden esirgemedin.” İbrahim çevresine bakınca, boynuzları sık çalı-
sinden adağını yerine getirmesi istenir. Çocuklarını toplar. Adağını ve gör-
lara takılmış bir koç gördü. Gidip koçu getirdi. Oğlunun yerine onu yakmalık
düğü rüyayı onlara anlatır. Onlar da babalarının bu teklifini onaylar ve ona
sunu olarak sundu. Oraya “Yahve yire” adını verdi. “Rabb’in dağında sağla-
kesin itaat sözü verirler. Geleneklere göre oklardan her biri üzerine oğulla-
nacaktır.” sözü o yüzden bugün de söyleniyor. Rabb’in meleği göklerden İb-
rından birinin adı yazılır. Kâbe’nin içinde görevlinin yaptığı çekilişte, kur-
rahim’e ikinci kez seslendi: “Rab diyor ki, kendi üzerime ant içiyorum. Bunu
ban edilecek kişi olarak, Abdulmuttalib’in en çok sevdiği oğlu Abdullah’ın
yaptığın için, biricik oğlunu esirgemediğin için seni fazlasıyla kutsayacağım;
adı çıkar. Abdulmuttalib, sonuca razı olarak oğlunu kurban etmeye götü-
soyunu göklerin yıldızları, kıyıların kumu kadar çoğaltacağım. Soyun düş-
rürken başta çocukları olmak üzere çevrede bulunan Kureyşliler bunun
manlarının kentlerini mülk edinecek. Soyunun aracılığıyla yeryüzündeki bü-
gelecekte bir gelenek hâline gelebileceğini düşünerek onu bu eyleminden
tün uluslar kutsanacak. Çünkü sözümü dinledin.” Sonra İbrahim uşaklarının
vazgeçirmek isterler. Nasıl bir çözüm bulunacağı konusunda tartışılırken
yanına döndü. Birlikte yola çıkıp Beer-Şeva’ya gittiler. İbrahim Beer-Şeva’da
onun, Medine’de bulunan kâhin bir kadınla görüşmesini önerirler. Kâhin
kaldı.” (Tekvin, Bölüm, 22.)
kadın, onlara bir insan karşılığı diyet olarak verilen miktarı (on deve) öde-
yebileceklerini, ikisi arasında yeniden kura çekmeleri gerektiğini söyler. Hz. İsmail’in ilk çocuk olduğu ve İshak ile aralarında on dört yaş fark
Her ok çekme işleminde kura Abdullah’a çıkar. Deve sayısı yüzü bulunca bulunduğu herkes tarafından bilinmektedir. Bu durumda İshak için Hz.
kura develere çıkar. Bu ok çekme işlemi her seferinde develere çıkınca İbrahim’in “biricik oğlum” ifadesini kullanması bilimsel ve tarihî gerçek-
Abdulmuttalib yüz deveyi Safa İle Merve Tepeleri arasında kurban keser, lere uymamaktadır. Eğer bu ifade Hz. Sare tarafından söylenmiş olsa idi
etlerini kendisi ve ev halkı yemeksizin fakirlere dağıtır. Bundan dolayı belki onun ilk çocuğu olması dolayısıyla ona nispetle bir dereceye kadar
Peygamber’imiz (sav), babası Abdullah ve büyük dedesi Hz. İsmail’in kur- makul sayılabilirdi. Ayrıca yukarıdaki metinde yer aldığı şekliyle “İshak”
ban edilmek istenmesi hadisesine işaretle “Ben iki kurbanlığın oğluyum.” adı geçtikten sonra “sevdiğin biricik oğlunu” ifadesi Hz. İsmail’den onu
demiştir. (M. Asım Köksal, İslam Tarihi Hz. Muhammed ve Ataları, İstan- ayırabilmek için açıklama niteliğinde metne sonradan eklenmiş hissiyatı
bul, 1987, s. 1/130-137.) vermektedir. Dolayısıyla bütün zorlamalar bir kenara bırakıldığında Hz.