Page 341 - hz_musa

340 Prof. Dr. Mustafa ERDEM

edebileceklerini görmeleri dolayısıyladır. Ayeti kerimede belir-
tilen durum da böyledir; onlar, kendilerini Allah’a ibadet etme-
ye ve hizmet etmeye layık görmedikleri için Musa’dan (a.s.) bir
tanrı istediler ki bu tanrılara tapma onları Allah’a yaklaştırsın.
Bu Allah’ı inkâr etme ve başkasına ibadet yapma anlamına de-
ğil, Allah’ı tazim etme ve yüceltme konumundadır.” 1260

Firavun ve adamlarından kurtuldukları zaman, İsrailoğulla-
rı’nın içinde bulunduğu ruh halini açıklamak bakımından Araf
suresinin 138. ayeti kerimesinde oldukça önemli bilgiler ve-
rilmektedir: “Biz İsrailoğulları’nı denizden karşıya geçirmiştik
ki, kendileri için yaptıkları putlara tapan bir kavme rastladılar.
Bunun üzerine, ‘Ey Musa!’ dediler. ‘Onların tanrı heykelleri gibi
bize de bir tanrı heykeli yap.’ Musa da şu cevabı verdi: ‘Siz ger-
çekten çok cahil bir kavimsiniz.” 1261

Sabunî bu ayeti kerimeyi tefsir ederken İbn Atiyye’den şöy-
le bir değerlendirme nakletmektedir: “Anlaşıldığına göre on-
lar yol güzergâhında karşılaştıkları toplumun inanç sistemine
özendiler ve kendilerini Allah’a yaklaştıracak uygulamaların
benzerlerinin Hz. Musa’nın getirdiği dinde de olmasını istediler.
Yoksa onlar bu putları doğrudan ibadetin kendisine yapıldığı
tanrı konumunda olmasını istemediler.” 1262

İsrailoğulları’nın sergilediği bu tutum, Sabunî’nin aktardıkları
kadar masum olmasa gerektir. Bu her şeyden önce bir karak-

1260 Maturidi, s. 6/52-53.
1261 Araf, 7/138. Bu ayeti kerimenin tefsiriyle ilgili İbn Kesîr şöyle bir rivayet
aktarmaktadır: Müslümanlar Resûlüllah ile beraber Mekke’den Huneyn’e
çıkmışlar. Ravi der ki: Kâfirlerin yanında ibadet ettikleri ve üzerine si-
lahlarını astıkları adına Zat el-Envat denilen bir köknar ağacı vardı. Ye-
şil, büyük bir köknar ağacına rastladık da: Ey Allah’ın elçisi; onların Zat
el-Envat’ları olduğu gibi bize de bir Zat el-Envat yap, dedik. Şöyle buyur-
du: “Nefsim kudret elinde olan (Allah) a yemin olsun ki; kavminin Hz. Mu-
sa’ya: ‘Ey Musa! Onların tanrıları olduğu gibi bize de bir tanrı yap.’ dediği
gibi söylediniz.” O, şöyle demişti: “Siz gerçekten cahil bir topluluksunuz.
Şüphesiz ki bunların içinde bulundukları yol harap olmaya mahkûmdur.
Ve yapmakta oldukları şey de batıldır.” (İbn Kesîr, Tefsir, s. 6/3074, Kasas,
s. 312-313)
1262 Sabunî, 4. Fasikül, s. 39. Ayrıca bk. Ebussuud, s. 3/541.