Page 17 - hz_musa

16 Prof. Dr. Mustafa ERDEM

Kutsal kitapların verdiği dini karakterli bu bilgiler, benzer şe-
kilde diğer tarih kitaplarında konu edinilmediği gerekçesiy-
le Batılı bazı yazarlar tarafından eleştirilmiş, onların gerçek
şahsiyetler olup olmadığı tartışılmış, bu rivayetlerdeki şahsi-
yetlerin gerçek değil sadece örnek birer mesel olarak yorum-
lanması gerektiği söylenmiştir. Hatta bu tür bilgileri içeren
Eski Ahit metinleri, arkeolojik kazılarda yeterli verilere rast-
lanılamadığı gerekçesiyle tarihi bir belge olmaktan öte efsane
olarak eleştirilmiş, orada bahse konu olan kişiler, gerçek kişi-
ler olarak değerlendirme yerine efsanevi kahramanlar olarak
3
nitelendirilmiştir.
Hz. Musa’nın hayatının belli bir kısmının Mısır’da geçmiş ol-
ması dolayısıyla, Mısırbilim (Egyptoloji) çalışmaları bir umut
olarak değerlendirilmekle birlikte, henüz hiyeroglif metinler-
de de sağlıklı ve önemli bir bilgiye rastlanılamamıştır. 4
Kutsal Kitap araştırmacıları, Eski Ahit’te yer alan önemli şah-
siyetlerle ilgili anlatılanları, tarihi belgelerdeki bilgi yetersiz-
liğini gidermek ve onları tarihin belli bir yerine konumlandır-
mak amacıyla birtakım çalışmalar yapmıştır. Nitekim bunun
bir sonucu olarak; Yahudi ve Hıristiyan araştırmacılardan bir
kısmı Hz. Musa’nın, Kadim Mısır için çok önemli bir devlet
adamı olduğu herkes tarafından kabul edilen II. Ramses’ten
(MÖ 1290-1224) iki asır önce yaşadığı yönünde bazı tespitleri
olmasına rağmen, onun döneminde yaşadığı yaygın bir kanaat
5
haline gelmiştir. Nitekim Ömer Faruk Harman; milattan önce
1570 yılında iş başına geçen XVIII. sülale ile birlikte Hiksos-
lar döneminin sona erdiğini ve yeni imparatorluk döneminin
başladığını belirtmiştir. O, yeni dönemde Hz. Yusuf’un unu-
tulduğunu İsraioğulları’na baskı ve zulmün arttığını Pitom ve
Ramses ambar şehirlerinin II. Ramses tarafından inşa edildi-
3 Baki Adam, Hazreti Musa, Bir Peygamberin Sıra Dışı Hayatı, İstanbul,
2019, s. 7-8.
4 Adam, Hazreti Musa, s. 8.
5 Ahmed Şelebi, Mukarenetü’l-Edyan, el-Yehudiyye, Kahire, 1974, s. 59, 64;
Adam, Hazreti Musa, s. 9.