Page 16 - hz_musa

GİRİŞ

Hz. Musa’nın Yetiştiği Ortam

İnsanlık tarihinin tanıdığı en önemli şahsiyetlerden birisi Hz.
1
Musa’dır. O, Cenab-ı Allah’ın İsrailoğulları’na gönderdiği pey-
gamberlerin en büyüğüdür. Pek çok tarihi şahsiyet gibi onun
yaşadığı dönem ve şartlar hakkında kaynaklarda yeterli bilgi
bulunamamaktadır. Tarihi kayıtların sessiz kaldığı bu alandaki
boşluğu kutsal kitaplar ve dini rivayetler doldurmaktadır. An-
cak bunlar daha ziyade dini açıdan insanlığın ihtiyaç duyduğu
konular üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu konuda ikisi arasın-
da bazı farklılıklar ve çelişkiler bulunsa da Tevrat ile Kur’an-ı
Kerim yegâne kaynak durumundadır. Tevrat’ın hemen hemen
tamamı Hz. Musa’nın önderliğini yaptığı İsrailoğulları tarihin-
den ibadettir. 2

1 Kur’an-ı Kerim’de Yahudilerden söz edilirken hem “İsrailoğulları/Beni İs-
rail” hem de “Hûd”, “Yehûd”, ve “Hadû” kelimeleri kullanılmaktadır. Yehûd
kelimesi Medenî surelerde geçtiği halde İsrailoğulları kavramı Mekkî
surelerde yer almakta ve daha çok İslam öncesi dönemlerde vuku bulan
olayların söz konusu edildiği ayeti kerimelerde geçmektedir. Babil sürgü-
nüne kadar Yahudileri tanımlamak için İsrail veya İsrailoğulları terimle-
rinin kullanıldığı dikkati çekmektedir. Sürgünden sonra İsrailoğulları’na;
Hz. Yakub’un soyundan gelenleri, Yahuda’da oturanları veya bu dine gi-
renleri ifade etmek üzere Yahudi denilmiştir. İsrail isminin Tevrat’ta, Tanrı
ve insanlarla güreşen anlamında Tanrı tarafından Yakub’a verildiği, onun
soyundan geldiklerini ifade için Hz. Musa’nın kavmine de bu ad verilmiş-
tir. İsrailoğulları’na Hz. İbrahim’in atası Eber’den dolayı veya Fırat ve Ür-
dün nehirlerinin öte yakasından gelenleri ifade etmek üzere İbrani de de-
nilmiştir. Bu toplum, Kenan diyarına yerleşmeden önce İbrani, Filistin’de
İsrail ve sürgünden sonra İsrailoğulları veya birey olarak Yahudi şeklinde
anılmıştır. Biz Kur’an-ı Kerim’de etkin ve yaygın kullanımından dolayı, Hz.
Musa ile ilişkilerinde bu toplumdan İsrailoğulları diye söz etmeyi uygun
bulduk. (Abdurrahman Küçük, Günay Tümer, M. Alpaslan Küçük, Dinler
Tarihi, Ankara, 2017, s. 251-253; Ömer Faruk Harman, “İsrail”, TDV İslam
Ansiklopedisi, İstanbul, 2001, s. 23/193-195.)
2 Ömer Faruk Harman, “Mûsâ”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara, 2020, s.
31/208.