Page 96 - Hz_ibrahim
P. 96
94 Prof. Dr. Mustafa ERDEM Hz. İBRAHİM 95
sa, birinin ölümünden sonra bağışlanmasını dilemek aklen Şuara suresinde ifade buyrulduğu şekilde Hz. İbrahim, “Ba-
259
mümkün olsa bile dine göre doğru olmaz. Nitekim Hz. Mu- bamı da bağışla. Çünkü o sapıklardandır.” ifadesiyle özel
hammed, amcası Ebu Talip’in bağışlanmasını istediği zaman olarak babası için, İbrahim suresinde de“…Rabb’imiz hesap
“(Kâfir olarak ölüp) cehennem ehli oldukları onlara açıkça bel- kurulacağı gün, beni, anamı, babamı ve bütün müminleri ba-
li olduktan sonra, akraba dahi olsalar, (Allah’a) ortak koşan- ğışla!” şeklinde yer alan ifadelere göre diğer insanlarla
260
lar için af dilemek ne peygambere yaraşır ne de inananlara.” beraber babası için dua etmiştir. Müfessirler, Hz. İbrahim’in
254
ayeti kerimesiyle uyarılmıştır. 255 peygamberlik görevi verildikten sonra bu duayı yaptığını be-
Mümtahine suresinde; “…Şu kadar var ki, İbrahim babasına: lirtmiştir. 261
‘Ant olsun senin için mağfiret dileyeceğim. Fakat Allah’tan sana Seyyid Kutub, Hz. İbrahim’in babasının bağışlanması için
256
gelecek herhangi bir şeyi önlemeye gücüm yetmez’ demişti.” yaptığı duayı geleneklerin bir sonucu olarak nitelemiştir.
şeklinde belirtilen ifadelerden anlaşıldığına göre babası için Onun konuya bakış şeklinden, aslında Hz. İbrahim’in çok da
dua edeceğini vadetmiş, fakat babasının inanç durumu do- isteyerek bu duayı yapmadığı anlaşılmaktadır. Nitekim onun,
layısıyla bu duanın akıbeti hakkında çok da ümitli görünme- babasının şirk üzere ölmesinden Allah düşmanı olduğunu an-
miştir. Ebu Bekir el Esam, “O, babası için istiğfar edeceğine söz ladığını, sonra da böyle birisine Allah’ın hidayet vermesinin
vermişti. Bir peygamber olarak o, bu sözünü yerine getirmenin mümkün olmayacağını düşünerek ondan uzaklaştığını söyle-
gerekli olduğunu düşündü, onun istiğfarı işte bundan dolayı- mektedir. Fakat aynı yerde “Doğrusu İbrahim yumuşak kalpli,
dır.” demiştir. Maturîdî ise bu görüşü naklettikten sonra “Hz. halim bir insandı.” ayetini gerekçe göstererek müşrikler ara-
İbrahim sanki şöyle diyordu: ‘Allah’ın seni hidayete muvaffak sında bulunan babasına da diğer inananlar gibi çok halim
kılması için dua etmekten başka Allah’ın azabından bir şeyi se- davrandığını ve Allah’a çok yalvardığını yazarak kendisiyle
262
nin için azaltmaya gücüm yetmez.” açıklamasını yaparak onun çelişmektedir.
hidayete ermesini istediğini, aksi hâlde Cenab-ı Allah’ın azabı- İnanan bir insanın, ahirette başına gelebilecekleri düşünerek
257
na uğrayacağını belirtmiştir ki, makul olan da bu görüştür.
inanmayan birisi için üzülmesinden, insanlığın dünya ve ahi-
Bazı yorumculara göre bu ayeti kerime, Hz. İbrahim ile ba- ret saadetine katkı sağlamak amacıyla gönderilen peygam-
basının ilk dönem ilişkilerine ışık tutmaktadır. Hz. İbrahim, berin bütün insanlık için üzüntü duymasından daha doğal
peygamber olarak görevlendirildikten sonra babasının da bir şey yoktur. Zira inanan insanlar, dinin insanın dünya ve
kendisine tabi olacağını ummuş ve içinde bulunduğu putçu- ahiret saadeti için ne kadar önemli olduğunu bildiklerinden,
luk/şirk bataklığından kurtulacağını sanmıştır. Bu yüzden inanmayanların ahvaline üzüntü duymaları gayet normaldir.
258
dua ederek onun kurtuluşa ermesini istemiştir. Ancak insanlığa rahmet elçisi olarak gelen peygamberlerin
sahip oldukları bilgi çerçevesinde, insanların Allah’ın dinine
254 Tevbe, 9/113.
255 Ebussuud, s. 5/531-532. 259 Şuara, 26/86.
256 Mümtehine, 60/4. 260 İbrahim, 14/40-41.
257 Maturîdî, s. 15/114. 261 Kur’an Yolu, s. 4/158.
258 Kutub, s. 14/420. 262 Kutub, s. 7/427.
