Page 177 - Microsoft Word - orjinal

Dr. MUSTAFA BAŞ 177

tüphane, gasilhane, tekke, zaviye, dergâh, türbe, çarşı, pazar, han, bahçe,
kışla, burç, tabya, kaldırım, sokak, park, bulvar, miskinhane, kalender-
hane, darülkurra, darülhuffâz, dârülhadis, liman, deniz feneri, çamaşırha-
ne, yağhane, mumhane, şekerhane, fırın, mezbaha, tophane, güllehane,
ahır, hara, tımarhane, dârüşşifâ, çardak, suyolu, sarnıç, kabristan, ve daha
pek çok şey... Yaptırılan bu hizmetlerin içinde insanlara yönelik olanlar
olduğu gibi, hayvanlar, bazı bitki ve ağaç ve ormanların korunmalarına
yönelik vakıf hizmetleri de bulunmaktaydı.
II. Bayezid devri yabancı yazarlarından Cantacasin atalarımızın yap-
tıklarını şöyle dile getirmektedir; “Küçüğü ve büyüğü ile Türklerin ileri
gelenleri, cami ve hastane yaptırmaktan başka bir şey düşünmezler. Onla-
rı zengin vakıflarla donatırlar. Yolcuların konaklaması için kervansaray-
lar, insanların kullanmaları için yollar, köprüler, imaretler yaptırırlar. Türk
büyükleri, bizim senyörlerimizden çok daha hayır sahibidirler. Aynı za-
manda son derece de misafir severler. Dini ve ırkı ne olursa olsun; Türk,
Hıristiyan veya Yahudi memnuniyetle misafir ederler. Onlara yiyecek,
içecek ve et verirler. Bir Türk yemek yerken, ister Türk, ister Yahudi ve
Hıristiyan olsun karşısında yemek yemeyen bir insanla yemeğini paylaş-
mamayı çok ayıp sayar.” Bir başka batılı yazar olan D’Ohsson da bu dav-
ranışın kaynağının Kur’an olduğunu belirterek; “Kur’ân, Türkleri, dün-
yanın bütün milletlerinin en hayır ve en insan severi haline getirmiştir.”
Demektedir.

Bugün İslam Alemi ve Türk Milleti olarak geçmişin özlemiyle yaşa-
mayacağız. Niçin bu hale düştük? Tarihte yaşadığımız bu görkemli dav-
ranış kalitesinden, nasıl ihtiyaç sahipleri için yapılabilen iyilikleri bile
istismar eden bir toplum haline geldik? Neden kötü bir eylem veya
suistimal vakası olduğunda acaba bizden birileri var mı endişesini yaşar
olduk? Bu ve benzeri soruları kendimize bir taraftan sorarken, diğer taraf-
tan da bugün bizlere medeniyet sunanlara nasıl bir medeniyet sunduğu-
muzun da farkında olmalıyız. Tarihten ibret almalı, aynı hataların yaşan-
masına fırsat vermemeliyiz. Bu sebeple gelecek yazılarımızda, atalarımız
tarafından insanlığa sunulan hizmetlerden bahsederek, batıda cüzam has-
talarının toplum dışı edildiği, akıl hastalarının çok kötü şartlarda hayatla-
rını sürmeye zorlandığı dönemlerde sağlık ve diğer alanlarda verilen hiz-
metleri değerlendirmeyi düşünüyoruz.