Page 60 - Microsoft Word - orjinal

60 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

mıútır. Ancak, daha sonra, Ceza Kanunu’nda øtalya kanunundan alıntı-
larla pek çok de÷iúiklikler yapılmıútır. Bilahare 1861 yılında, Ticaret
Muhakemeleri Usûlü Kanunu, 1864 senesinde Deniz Ticareti Kanunu,
1880 yılında Hukuk Muhakemeleri Usûlü Kanunu, 1911 yılında bu
kanunun zeyli, 1906 yılında øcra Kanunu ve ùer‘î Muhakeme Usûlü
Kanunu, Sulh Hâkimleri Kanunu, Yetim Malları Nizamnâmesi gibi
di÷er pek çok özel kanun çıkarılmıútır.
Osmanlı dönemindeki kanunî düzenlemeler, yabancı kanunlardan
etkilenmiú, büyük ço÷unlu÷u, konuları, maddeleri ve ruhu bakımından
yabancılardan alınmıútır. Osmanlı Devleti, toplumsal geliúmenin ve
ticarî zarûretlerin etkisiyle bu yola baúvurmuútur. Çıkarılan kanunların
bir kısmı øslâm hukukuna uygun, bir kısmı da muhaliftir.
Meselâ, Osmanlı Ceza Kanunu’nda, hırsızın elinin kesilmesi,
celde ve benzeri cezalar kabul edilmemiútir. Aynı úekilde, øslâm hu-
kukunda faiz haram olmakla birlikte, Hukuk Muhakemeleri Usûlü
Kanunu’nun 112. maddesinde, kanunî faize izin verilmekte;
Murâbaha Nizamnamesi uyarınca, ticari ve adi borçlanmalarda rızaya
81
dayalı faiz câiz görülmüútür. Her halükârda, konumuzun dıúına çık-
ması nedeniyle, bu konuda daha fazla açıklamaya mahal bulunma-
maktadır.

C. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye
Osmanlı devleti, Medeni Kanunu da aynı úekilde derlemeyi dü-
úünmüú ve Mecelle Cemiyeti isminde, Ahkâm-ı Adliyye Divanı Nâzırı
Ahmet Cevdet Paúa baúkanlı÷ında yedi ilim adamından oluúan bir
komisyon oluúturmuútur. Baúlangıçta bu komisyonun üyeleri, Ahkâm-
ı Adliyye Divanı üyelerinden Ahmet Hulûsi ve Ahmet Hilmi, Devlet
ùûrası üyelerinden Seyfettin, Muhammed Emîn el-Cündî, Vakıflar
Müfettiúi Seyit Halil ve ùeyh Muhammed Alaaddin b. Âbidin’den 82

81 Bkz. Yeni Murabaha Nizamnamesi (1887), md. 1.
82 ùeyh Muhammed Alâaddin b. Âbidin, Kurretü Uyûni’l-Ehyâr li Tekmileti Reddi’l-
Muhtâr adlı eserin yazarıdır. Adı geçen müellif Muhammed Emin b. Âbidin’in (ö.
1252/1836) o÷ludur. Muhammed Emin b. Âbidîn ise, Kitâbu’l-Ukûdi’d-Dürriyye fî
Tenkîhi’l-Fetâvâ’l-Hâmidiyye, Haúiyetu øbn Âbidin diye meúhur olan Kitâbu Red-
di’l-Muhtâr alâ’d-Dürri’l-Muhtâr ùerhi Tenviri’l-Ebsâr ve baúka di÷er eserlerin
müellifidir. ùeyh Muhammed Alaaddin, tekmilesinin baúında, yaklaúık üç sene Me-