Page 56 - Microsoft Word - orjinal

56 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

halîfeler miladî 909 senesinden 1161 senesine kadar bu mezhebe tâbi
olmuúlardır. Bugün tâbileri ise, do÷u øsmâilîler ve batı øsmâilîler ol-
mak üzere iki grup halinde bulunmaktadırlar.
Do÷u øsmaîlîlerin merkezi Hindistan’dır. Bunların, øran’da ve Orta
Asya’da da mensupları bulunmaktadır. Baúkanlı÷ını, A÷a Han diye
bilinen, Sultan Muhammed ùâh üstlenmiútir. Tâbilerine göre Mu-
hammed ùâh, Hz. Peygamber’den (s.a.s) sonra kırk sekizinci imamdır.
Bu mezhebin tâbileri, mallarının onda birini reisleri Muhammed ùâh’a
verirler. Mensupları, øngiliz Hindistan’ında yaklaúık bir milyona
72
ulaúmıútır .
Batı øsmâilîleri ise, güney Arap ülkelerine, øran körfezi civarına,
Suriye’nin Hama da÷ı ve el-Lâzkiye bölgelerine yayılmıú bir vaziyet-
tedirler. Suriye’de yaúayan øsmâilîlerin nüfusu, Alevîlerle birlikte,
73
yirmi bin beú yüz civarındadır .
øsmâilî fıkhı pek tanınmamıútır. Bu konuda, henüz elde edemedi-
÷im ve neúredilmedi÷i söylenen Deâimu’l-øslâm adlı kitaba dayanıl-
maktadır. 74

VIII- Osmanlı Kanunları ve Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye

A. Resmî Tedvîn Düúüncesi
Geçen bölümde øslâm mezheplerinin ortaya çıkıúı, fıkıh usûlü ve
fürûatla ilgili konulardaki görüú ayrılıklarını açıklamıútık. Altın ça÷ın
peúinden gelen durgunluk ça÷ındaki øslâm hukukunun durumunu
görmüú ve içtihadın nasıl durakladı÷ını ve taklidin yaygınlaútı÷ını;
kısa metinlerin úerh edilmesi ve bu úerhlerin de úerh edilmesi,
hâúiyeler ve tekmileler yazılması, fetvâların toplanması ve bu
fetvâların ayıklanması úeklindeki eserlerin nasıl ço÷aldı÷ını; öyle ki,
fıkıh konularına dalmanın zor bir iú haline geldi÷ini açıklamıútık.
Bu zorluklara ilave olarak, muâmelât konusunda hukukî hükümler
resmen tedvin edilmemiútir. Kur’an-ı Kerîm Osmân b. Affân zama-

72 Bkz. Massignon, Annuaire s.291.
73 1934 yılında Cami‘atü’l-Ümem’e sunulan brifingten alınmıútır.
74 Bkz. Feyzee, A.A.A. Outlines of Mohammadan Law, Oxford 1931, s. 32-33; øbn
Nedîm, el-Fihrist, s.267 vd.